Hayot faoliyati

Kimyoviy zararlanishdan keyingi harakat: 
1. Zararlanganlarga 
birinchi tibbiy yordam ko‘rsating. 
Zaruriyat bo‘lsa qutqaruvchilarga ko‘maklashing. 
2. Kimyoviy zararlanish maydonidan chiqib olgach, ustki 
kiyimlaringizni yechib tashqarida qoldiring, badaningizni oqar 
suvostida sovunlab yuving, og‘zingizni chaying. 
3. KTZM bilan zaharlandim, deb gumon qilsangiz, jismoniy 
ish bilan shug‘ullanmang. Ko‘p miqdorda iliq suyuqlik iching va 
davolash muassasalariga murojaat qiling. 
4. Kimyoviy zararlanish xavfi bartaraf etilgani to‘g‘risidagi 
axborotdan xabardor bo‘ling. 
Kuchli t
a’sir etuvchi zaharli modda (KTZM) ta’sir qilganda 
birinchi yordam 
1. Birinchi navbatda nafas olish organlarini KTEZM 
ta’sirining davom etishidan himoyalang. Gazga qarshi niqob 
yoki suv bilan namlangan yaxshisi ammiakda 5%li limon kislotasi 
aralashmasi yoki 2%li ichimlik sodasi aralashmasi bilan 
namlangan bog‘ichni ishlating. 
2. Zaharlangan hududdan zararlanganlarni olib chiqing. 
121 
3. Tananing ochiq qismidagi zaharli moddalarni yo‘qoting. 
4. Zararlanganning ustki va oyoq kiyimlarini ko‘chaga 
yeching. 
5. 
Ko‘p miqdorda suv bering. 
6. Ko‘zini va yuzini suv bilan yuving. 
7. Zaharli moddalar oshqozonga tushgan hollarda, qayt qildirish 
yoki oshqozonni yuvish kerak. 
8. Agar odam nafas olmay qo‘ysa – «og‘izdan og‘izga» 
sun’iy usulda nafas oldiring. 

---

112 
9. Kislorodda 
nafas oldiring va xotirjamlikni ta’minlang. 
10. Zararlanganlarni tibbiy maskanga joylashtiring. Transportda 
faqat yotgan holda yetkazing. 
Nazorat savollari 
1. Radiatsion xavf, deganda nimani tushunasiz? 
2. Radiatsiyaning sun’iy va tabiiy vositalarini ko‘rsating. 
3. Radiatsion xavfli chiqindilar qaysi jihatlari bilan xavfli 
hisoblanadi. 
4. Kimyoviy avariya nima? 
5. Xlor, ammiak, simob kabi moddalarning xavfli jihatlari 
nimada? 
6. Kimyoviy zaharlanishdan himoya vositalariga nimalar 
kiradi? 
7. Shikastlanganlar
ni kimyoviy zaharlanish o‘chog‘idan olib 
chiqish qanday amalga oshiriladi? 
122