Toshkent moliya instituti a. A. Omonov, T. M. Qoraliev pul va banklar

 
 
3.4.4. Inkasso topshiriqnomalar
bilan hisob – kitoblar
 
Bizga ma’lumki, xo‘jalik yurituvchi subyektlarning bankdagi 
hisobvaraqlaridan mablag‘larni faqatgina ularning topshirig‘i (to‘lov 
topshiriqnomasi, akkreditiv, hisob – kitob va pul cheki) va roziligi 
(to‘lov 
talabnomasi, 
kredit 
bo‘yicha 
muddatli 
majburiyatlar, 
shartnomalarda kelishilgan bo‘lsa, memorial order) bilangina o‘tkazish 
qonunchilik hujjatlarida belgilab qo‘yilgan.

---

86 
Bozor munosabatlarida xo‘jalik subyektlari o‘rtasidagi iqtisodiy 
munosabatlarning ko‘pqirraligi va kutilmaganda vujudga kelgan 
ziddiyatlarni hal qilishda qo‘llaniladigan shunday to‘lov hujjatlari ham 
mavjudki, ushbu to‘lov hujjati tegishli muassasalar tomonidan bankka 
taqdim etilganda mijozning hech qanday roziligini olmasdan turib, 
bank bo‘limi uning hisobvarag‘idan mablag‘ni hujjatda ko‘rsatilgan 
manzilga o‘tkazib berishi lozim. Ushbu to‘lov hujjati inkasso 
topshiriqnomasidir.
Inkasso topshiriqnomasi – bankka mijoz (to‘lovchi)ning hisob-
varag‘idan so‘zsiz tartibda mablag‘larni hisobdan chiqarish to‘g‘risi-
dagi talabini anglatadi. 
Inkasso topshiriqnomalari bankka quyidagi tashkilotlar tomoni-
dan taqdim qilinishi mumkin: 

o‘z vaqtida to‘lanmagan soliqlar va Davlat byudjetiga 
o‘tkaziladigan soliqdan tashqari to‘lovlar (penya, jarimalar)ni undirib 
olishda soliq idoralari; 

byudjetdan tashqari fondlar – o‘z vaqtida to‘lanmagan 
to‘lovlarni undirib olishda, agarda bu qonuniy hujjatlarda ko‘zda 
tutilgan bo‘lsa; 

bojxona organlari – o‘z vaqtida to‘lanmagan bojxona 
to‘lovlarini undirishda; 

sud organlari ularga berilgan ijro hujjatlari bo‘yicha; 

moliyalashtirishga 
ortiqcha 
o‘tkazilgan 
mablag‘larni 
qaytarishda, yuqori moliya organlari quyi byudjet tashkilotlarga, davlat 
kafolati ostida berilgan muddati o‘tgan kreditlarni qaytarishda va 
boshqa holatlarda O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligidan 
inkasso topshiriqnomalari qabul qilinadi; 

qonuniy hujjatlarga asosan boshqa organlar. 
To‘lovchining hisobvarag‘ida mablag‘ bo‘lmaganda inkasso 
topshiriqnomasi 2 – kartotekada to‘lovini kutayotgan hujjatlar qatoriga 
joylashtiriladi va qonunchilikda o‘rnatilgan tartibda to‘lanadi. 
Tuman Davlat soliq inspeksiyasi belgilangan soliqlarni o‘z 
vaqtida to‘lamagan xo‘jalik subyektlariga nisbatan inkasso topshi-
riqnomalarini banklarga taqdim etadi (1), tijorat banklari xo‘jalik 
yurituvchi subyektning hisobvarag‘ida mablag‘lar mavjud bo‘lsa, 
inkasso topshiriqnomasida ko‘rsatilgan summani so‘zsiz ravishda 
respublika yoki mahalliy davlat byudjetiga o‘tkazadi (2), va 
to‘lovchiga bu haqda xabar beradi (3). Agar mablag‘ yetarli bo‘lmasa 

---

87 
yoki umuman mavjud bo‘lmasa to‘lov hujjatlari ikkinchi kartotekaga 
kirim qilinadi, ushbu hujjatlar to‘lovchining hisobvarag‘ida mablag‘lar 
paydo bo‘lib, to‘lovlar amalga oshirilgunga qadar hisobga olib boriladi.