Toshkent moliya instituti a. A. Omonov, T. M. Qoraliev pul va banklar

 
 
18.2. Bank inqirozlarining salbiy oqibatlari,
ularning turlari va shakllari 
Mamlakat iqtisodiyotiga bank inqirozlarining ta’sirini aniqlash 
uchun ularning ta’sir doiralari, shuningdek, ularni yuzaga keltiruvchi 
omillarini tahlil qilish kerak.
Oqibatlariga ko‘ra, bank inqirozlarini uch guruhga ajratish 
mumkin: mikroiqtisodiy darajada ta’sir etuvchi, makroiqtisodiy 
darajada tarqaluvchi, iqtisodiyotning demonetizatsiyasi va inflyatsiya 
darajalarining oshishiga olib keluvchi byudjet-moliya tizimining 
masshtabli nobarqarorligiga olib keladi.
Iqtisodiyotda bank inqirozlarining salbiy oqibatlari Kaminskiy va 
Reynxartlar
88
tomonidan empirik tadqiq etilib, ularning fikricha bank 
inqirozlarining oqibatlari quyidagilardan iborat: 
- depozitlarning olinishi; 
- pulga bo‘lgan talabning pasayishi; 
- depozitlarga nisbatan pul oqimlarining o‘sishi; 
- kreditlash hajmining pasayishi; 
- foiz stavkalarining o‘sishi; 
- M2 agregatining o‘sishi va iqtisodiy faollikning tushib ketishi. 
Ba’zi bir rivojlanayotgan mamlakatlarda bank boshqaruvi bir 
kishi qo‘lida bo‘lsa va banklar shaxsiy “hamyon” yoki sanoat 
guruhlarining piramida sxemasi funksiyalarini bajarganda bu sharoitlar 
87
 К.В.Рудый. Финансовые кризисы: теория, история, политика. М. : Новое знание, 2003. 398 с. 
88
Kaminsky, G. & Reinhart, C., 1999. The Twin Crises: The Causes of Banking and Balance-of-
Payment Problems. American Economic Review, Vol. 89 (No. 3, 473-500).

---

313 
yomonroq natijalar ham keltirishi mumkin edi. Bu sharoitlarda o‘z 
mijozlarini kreditlash “insayderlik” mahfiy ma’lumotlar asosida 
operatsiya amalga oshiriladi va ochiqdan ochiq qalloblik jazolanmay 
qolaveradi. Shunday qilib, davlat banklari tijorat tamoyillariga 
asolanmagan, balki siyosiy mezonlariga asoslangan “asosiy agentlik”ga 
aylanib, boshqa yuqori darajadagi boshqaruvga ega banklarning ichki 
muhiti, shuningdek, moliyaviy barqarorlikka tahdid soladi.