Toshkent moliya instituti a. A. Omonov, T. M. Qoraliev pul va banklar

Aksiya va sertifikat
larning bozor bahosi banklarning ushbu 
bozordagi faoliyatini baholovchi iqtisodiy ko‘rsatkich hisoblanadi. 
Tijorat banklari aksiyalari va sertifikatlarning bozor bahosi ortib 
borishi ularning oldi–sotdisiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi. Ko‘pchilik 
hollarda tijorat banklari o‘z aksiyalari va sertifikatlarining ikkilamchi 
qimmatli qog‘ozlar bozoridagi bahosini oshirish maqsadida investitsion 
kompaniyalar orqali investor sifatida ham maydonga chiqishi mumkin. 

---

281 
Tijorat banklari aksiyalari va sertifikatlarning bozor bahosi 
moliya bozoridagi mavjud talab va taklif asosida o‘rnatiladi. Aksiya va 
sertifikatlarning nominal va bozor bahosi o‘rtasidagi farq ijobiy yoki 
salbiy bo‘lishi mumkin. Agar ushbu farq ijobiy bo‘lsa, tijorat banklari 
moliyaviy jihatdan barqaror va raqobatbardosh ekanligidan dalolat 
beradi. Mazkur holat banklarning qimmatli qog‘ozlar orqali resurslarini 
oshirishga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.
Tijorat banklari aksiya va sertifikatlarining
 
bahosiga ta’sir 
qiladigan asosiy omillardan biri ularga to‘lanadigan dividend va foiz 
to‘lovlari hisoblanadi. Aksiya va sertifikatlarga to‘lanadigan to‘lovlar 
miqdorining yuqoriligi va barqarorligi banklarning qimmatli qog‘ozlar 
bozoridagi emitent nufuzini oshirishga bevosita ta’sir qiladi. Chunki 
bozor iqtisodiyoti sharoitida har qanday faoliyatning asosida iqtisodiy 
foyda olish yotadi. 
Shuni alohida ta’kidlash lozimki, tijorat banklari qimmatli qo-
g‘ozlar bozoridagi emitent, investor yoki vositachi sifatidagi ishtiro-
kiga iqtisodiyotdagi inflyatsiya darajasi bevosita ta’sir qiladi. Shu bois, 
banklar qimmatli qog‘ozlar bozorida, ayniqsa emitent sifatida qatnash-
ganida inflyatsiya darajasini inobatga olishi lozim.
Tijorat banklari mablag‘lari ikkinchi yirik manbasini ularning 
kapitali tashkil etadi. Bank kapitali tarkibida ustav kapitalining tashkil 
topishi va barqarorligi jihatidan muhim moliyaviy manba bo‘lib 
hisoblanadi.