Международный научно-образовательный электронный журнал «образование и наука в XXI веке». Выпуск №25 (том 2)

Podadan oldin, chang chiqarma 
paremiasi 
qadimiy maqollarimizdan biri boʼlib, uni XI asrning mashhur olimi, tilshunos Mahmud 
Koshgʻariy shunday izohlagan: “...Bu maqol ishlarda mulohazali boʼlishga undalgan 
kishilarga nisbatan qoʼllanadi («Devonu lugʻotit-turk», 3-tom). Hozir ham mazkur 
maqolni: «har bir ishni aniq-ravshan bilmay turib, unga urinma, qadam qoʼyma. Bir 
sohada mulohaza bilan, puxta oʼylagan holda ish tut», degan maʼnoda nasihat 
qilganlarida aytadilar.
166
Il ne faut pas vendre la peau de l’ours avant de l’avoir tue
(Ayiqni oʻldirmasdan 
oldin, terisini sotma).
C’est un conseil de prudence invitant à ne pas considérer comme acquise
une chose que l’on ne possède pas encore (Hali qoʻlga kiritilmagan, ega boʻlinmagan 
narsa uchun qaror qabul qilmaslik haqida maslahat). 
- Quand je serai promu directeur, je te nommerai directeur adjoint.
(Men direktorlikka 
koʻtarilganimda sizni direktor yordamchisi qilib tayinlayman.) 
- Tu n’es pas encore directeur. Il ne faut pas vendre la peau de l’ours avant
de l’avoir tué. 
(Siz hali direktor emassiz. Ayiqni oʻldirnasdan oldin terisini sotmang.)
167
 
Maqollarning ishlatilish hollari va ma’nolariga e’tibor bersak, deyarli bir xil. Ammo nega 
har xil hayvonlar misol qilingan? Sababi maqollarda xalqning tarixi, madaniyati va urf-
165
Назарян А. Г. Почему так говорят по французски.- М., 1968. 291-bet. 
166
Shomaqsudov Sh., Shorahmedov.Sh. Hikmatnoma.-T.,1990. 
167
Sylvie Moy. 100 PROVERBES FRANÇAIS (les plus courants) et leur signification.- Sénas, Février 2012 

---

646 
odati aks etadi. Bizda qadimdan chorvachilik yaxshi rivojlanib kelgan va bu tilimizda 
ham oʻz aksini koʻrsatgan. Fransuz maqolida keltirilgan obraz- ayiqni biz oʻzbek 
maqollarida qoʻllay olmaymiz. Sababi, xalqimiz qadimdan ayiq ovi bilan 
shugʻullanmagan. Bu soha bizda rivojlanmagan. Millat ongida ayiqni oʻldirish va terisini 
sotish kabi tushunchalar yoʻq. Ammo poda va undan qoladigan changni tushunmaslik 
mumkin emas. Gʻarbda esa tabiiyki, oʻrmonlar va u yerlarda yashaydigan ayiqlar ham 
talaygina. Hatto, maqol- matallarda tabiat ham oʻz ta’sirini oʻtkazmay qolmaydi. 
Yevropa davlatlari atrof-muhitida namlik darajasi bizga nisbatan yuqori boʻlganligi 
sababli chang koʻtarilib ketishi bizga nisbatan ancha kam.
Quyida esa boshqa-boshqa madaniyat egalarini kuzatuv natijalari turlicha ekanligiga 
ishora qilgan holda misol keltiramiz.