Maxsus qism iqtisodiyot sohasidagi jinoyatlar. Ekologiya sohasidagi jinoyatlar

JK 182-moddasi 
bo‘yicha javobgarlikka 
nafaqat bojxona chegarasidan tovar yoki boshqa qimmatliklarni bevosita 
olib o‘tayotgan shaxslar, balki uyushgan guruhning barcha ishtirokchilari 
(masalan, bojxona chegarasidan g‘ayriqonuniy olib o‘tish maqsadida xarid 
qilganlar yoki olib o‘tilgandan so‘ng qonunga xilof ravishda olib 
o‘tilganligini oldindan bila turib xarid qilganlar, bunda ularga bojxona 
nazorat punktida yoki undan tashqarida noqonuniy olib o‘tishga yordam 
berganlar) kiradi. 
Uyushgan guruh a’zosi bo‘lmagan shaxs tomonidan chet eldan olib 
kelingan tovar yoki qimmatlikni oldindan va’da berib xarid qilish 
sharhlanayotgan belgining ikkinchi qismini — jinoyat uyushgan guruh 
manfaatlarini ko‘zlab sodir etilishini tashkil etadi. 
Bojxona qoidalarini buzish orqali O‘zbekiston Respublikasi hududiga 
olib kirilgan mol-mulklarning jinoiy yo‘l bilan topilganini bila turib, 
oldindan va’da bermagan holda olish yoki o‘tkazish harakatlariga nisbatan 
JKning 171-moddasi bilan javobgarlik kelib chiqadi. 
JK 182-moddasi 2-qismida 
yetkazilgan zararning miqdoridan qat’i 
nazar 
xizmat vakolatidan foydalangan 
holda bojxona qonunchiligini 
buzganlik uchun javobgarlik o‘rnatilgan. Xizmat vakolatidan foydalangan 
holda bojxona qonunchiligini buzish — bojxona organlarining mansabdor 
shaxsi, ya’ni vakolat doirasiga nazorat funktsiyasi va bojxona 
qonunchiligida belgilangan boshqa majburiyatlar yuklatilgan shaxs 
tomonidan o‘z vakolatlarini suiiste’mol qilgan holda tovar va boshqa 
qimmatliklarni bojxona chegarasidan olib o‘tishidir. Ushbu jinoyatni sodir 
etishda mansab vakolatidan foydalanish deganda, shuningdek, bojxona 
qonunchiligini buzish boshqa davlat organlari mansabdor shaxslarining o‘z 
150 

---

vakolatini suiiste’mol qilishi orqali sodir etilishini ham tushunish lozim. 
«O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksi 182-moddasi 2-qismining 
«g» bandida nazarda tutilgan jinoyatning subyekti chegarada nazorat 
funktsiyasini amalga oshirayotgan mansabdor va boshqa shaxslar, 
shuningdek, tovar va boshqa qimmatliklarni O‘zbekiston Respublikasi 
chegarasidan qonunga xilof ravishda o‘tkazish maqsadida hokimiyat yoki 
mansab vakolatini suiiste’mol qilgan shaxslar hisoblanadi»
1
. 
Xizmat vakolatidan foydalanish bojxona qonunchiligini bevosita 
buzishda, ya’ni tegishli mansabdor shaxs tovar yoki boshqa qimmatliklarni 
mustaqil ravishda bojxona chegarasini buzgan holda olib o‘tishida ham 
ifodalanadi. Bunday holatda u sharhlanayotgan jinoyatning ijrochisi yoki 
bajaruvchisi hisoblanadi. Mansabdor shaxsning harakatlari JK 205 yoki 
206-moddalari bo‘yicha qo‘shimcha kvalifikatsiya qilishni talab qilmaydi, 
chunki ular