Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш

Эшитиш анализатори функционал ҳолатини текшириш. 
Энг кенг қўлланиладиган усуллардан бири, бу аудиометрия текширишлари – эшитиш 
сезувчанлигини ўлчаш. Кишида эшитишнинг йўқолишини аниқлаш усулларига мувофиқ 
аудиометрик текширишлар эшитиш қобилиятининг пасайишини аниқлаш, яъни эшитишнинг 
ўзгармас (қайтмас), ҳамда вақтинчалик (қайтар) силжитишларини (пасайишини) аниқлаш 
учун ўтказилади. Бунда аудиометр ѐрдамида текширилувчига турли жадалликдаги ва турли 

---

250 
частотадаги товуш сигналлари берилиб, аудиограммада ҳаво орқали ѐки суяк орқали эшитиш 
сезувчанлигининг бўсағалари белгиланади. 
15-расм. Аудиометр АП-02. 
Эшитиш сезувчанлигининг (бўсағасининг) ўзгаришларига қараб адаптация (эшитиш 
бўсағаси 15 дБ дан ошмаса ва у шовқин таъсири тўхтагандан 3 дақиқагача вақт ичида қайта 
тикланса); ѐки эшитиш анализаторининг чарчаш (бўсаға 15 дБ дан юқорироқ ошса ва қайта 
тикланиш учун 3 дақиқадан кўпроқ вақт талаб қилинса) хақида фикр юритиш мумкин. 
Эшитиш сезувчанлигининг турғун (ўзгармас) пасайиши оғир қулоқликни 
ривожланганлигидан дарак беради. 
Аудиометрик текширишлар натижасига қараб шовқиннинг организмга таъсирини 
баҳолашда албатта, кишининг ѐшига қараб бўладиган ўзгаришлари ва эшитиш 
сезувчанлигини пасайишининг бошқа сабабларини (турли касалликлар натижасида) ҳисобга 
олиш лозим. 
Шовқин 
таъсири 
остида 
марказий 
асаб 
системасининг 
ўзгаришлари 
хронорефлексометрия усули ѐрдамида ўтказилади. Ундан ташқари, товуш сигналлариниг 
критик частотаси ҳам аниқланади (КЧСЗМ-1 асбоби ѐрдамида). Бу асбобда текширишнинг 
моҳияти шундан иборатки,бунда текширилувчига частотаси аста-секин ошиб борувчи товуш 
сигналлари берилиб намойиш қилинади. Товуш сигналлари маълум частотага этганда 
текширилувчи алоҳида товуш сигналларини фарқлай олмасдан, узлуксиз товуш сифатида 
қабул қилади. Мана шу частота – критик частота деб аталади. 

---

251 
16-расм.