Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш

Шовқин бирлиги характеристикаси 
Бирлик бўсаға 
Бирлик 
Номланиши 
Белгиланиши 
Частотаси 
Герц 
Гц 
Товуш босими кучи 
Паскал 
Ньютон 
Па 
Н 
Қуввати 
Ватт 
Вт 
Шовқин кучининг нисбий ўлчами 
Децибел 
дБ 
Эшитув бўсағаси
2*10-5 Па ѐки 10-12 Вт/м
2
Оғриқ бўсағаси 
2*10-5 Па ѐки 102 Вт/м
2

---

247 
Шовқиннинг таснифи. 
Спектрнинг тавсифи бўйича шовқин қуйидагиларга бўлинади: 
Кенг йўли – бир октавадан кенг узлуксиз спектрга эга бўлса; 
Тонли тор йўлли – спектри таркибида бир октавадан кичик (тор), узуқ-юлуқ, дискрет 
тонлар мавжуд бўлса. 
Шовқинни тонли таркибига эга эканлиги 1/3 октавали шовқин ўлчагичлар ѐрдамида 
ўлчаб, турли октава йўлларида бир-биридан 10 дб ортиқ фарқ қилишига қараб аниқланади. 
Вақт таснифи бўйича шовқин қуйидагиларга бўлинади: 

доимий шовқин – агар шовқиннинг 8 соатлик иш куни давомидаги даражаси 
шовқин ўлчагичнинг ―секин‖ режимида ўлчаганда 5 дба дан ортиқ ўзгармаса; 

доимий бўлмаган – агар шовқиннинг 8 соатлик иш куни давомидаги даражаси 
шовқин ўлчагичнинг ―секин‖ режимида ўлчаганда 5 дб дан ортиқ ўзгарса. 
Доимий бўлмаган шовқин ўз навбатида қуйидагиларга бўлинади: 

тебранувчи шовқин – товуш даражаси вақт давомида тўхтовсиз ўзгариб туради. 

узилиб турувчи шовқин – товуш даражаси босқичли равишда (5дБА дан кўп) 
ўзгариб туради. Бунда шовқин даражаси доимий бўлиб турадиган вақт оралиғи 1 сек ва 
ундан кўп бўлади. 

импульсли шовқин – давомийлиги 1 секундан кам бўлмаган, бир ѐки бир неча 
товушлардан ташкил топган шовқин. Бунда товушлар даражаси шовқин ўлчагичнинг 
―импульс‖ ва ―секин‖ (дБА ва дБ ларда) режимда ўлчагичнинг биридан 7 дБ дан кам фарқ 
қилмаслиги керак. 
Ишлаб чиқаришда шовқиннинг даражаси катта оралиқларда ўзгариб туради ва айрим 
операциялар пайтида анча юқори кўрсаткичларга етади. Чунончи, замонавий пиллакашлик 
дастгоҳлари ишлаганда 76-78 дБА, деталларни штамплашда 90-110 дБА, парчалаш ишларида 
– 120 дБА гача ташкил қилади.