B. Keldiyev toshkent 2014

 
uchi payvandlangan
 
va ikkinchi
 
uchi ingichkalashgan teshikli naychaga 
(diametri 1—1,5
sm, 
uzunligi 20
sm)
stakandagi ma’lum bir qism suvni 
qanday qilib qo‘yish mumkin? 
J a v o
b. Naychani movutga qattiq ishqalab, uning ingichkalashgan uchini suvga tushi- ramiz 
va naycha soviguncha kutib turamiz. 

---

32 
Naychani movutga ishqalash natijasida naycha ichidagi havo isiydi va uning ma’lum bir 
qismi naychadan chiqib ketadi. Naycha sovigandan keyin uning bosimi atmosfera bosimidan 
kam bo‘ladi va tashqi havo suvni naycha ichiga haydaydi
. 
85.Qopqog'i qattiq berkitiladigan banka va kichkina shishacha olamiz. 
Yarmigacha suvga to‘ldirilgan shishacha ichiga jips qilib naycha tushiramiz. 
Naychaning uchi deyarli shishacha tubiga yetsin. Shishachani og'zi bil stol 
ustiga qo‘yilgan shisha banka qopqog'ining ichki yuziga qo‘yamiz. Qopqog'iga 
rezinka halqa — qistirma kiydiramiz (69- rasm). Shisha bankaning og'zini pastga 
qilib bir qancha vaqt sham alangasida yoki spirt lampasida tutib turamiz va 
kichkina shishacha ichida qoladigan qilib uni qopqoqqa qattiq kiygizamiz. 
Shisha bankani qopqoq bilan zich berkitish uchun uning ustiga 3—5
 kG 
yuk
 
qo‘yib og'irlashtiramiz. Kichkina shishacha ichidagi suv fontan bo‘lib otilib chi 
qadi. Hodisani tushuntiring. 
J a v o b
. Shisha banka ichidagi havo isiydi va bir qismi undan chiqib ketadi. Shisha 
bankani qopqoqqa kiygizish bilan undagi havo sovib, ha vo bosimi kichkina shishacha 
ichidagi bosimda kichkina shishacha ichidagi havo undan suvni haydaydi. 
87*. Yangi ilmiy ma’lumotlar havo temperaturasining 300
 km
dan yuqori 
balandliklarda bir necha ming gradusga yetishini tasdiqlaydi. Nima uchun 
bunday hollarda kosmik raketalar atmosf eraning yuqori qatlamlarnda 
harakatlanganida yonib ketmaydi? 
J a v o b .
Havo temperaturasi havo molekulalari harakatining kiietik energiyasini 
xarakterlaydi. Atmosferaning yuqori qatlamlarida havo juda siyrak va unda uning atomlari 
shunchalik kam bo‘lib, ularning kinetik energiyalarining yig'indisi ham kam. 
Oppoq qizdirilgan ingichka simchalar bilan katta zalni isitish mumkin bo‘lmaganidek, ular 
jismni ma’lum bir o‘lchamgacha qattiq qizdira olmaydi.