Beynin I i m I i -js

olm ası gerekir. A ncak beyinde, kendisi de ağın başka bölüm lerince
yönlendirilm eyen bir nokta görem iyoruz. A ksine, beynin her bir
parçası diğer beyin parçalarına sıkı biçimde bağlı olup onlar tara­
fından yönlendirilm ektedir. Bu durum ise, hiçbir parçanın bağım ­
sız, dolayısıyla da “özgü r” olm adığına işaret eder.
Ö yleyse, düzenekte başka parçalarla kurduğu nedensel ilişkiyi
izlem eyen herhangi bir parça bulam amış olm am ızdan hareketle,
şimdiki bilim anlayışım ız kapsam ında, özgür iradeyi (kendisi ne­
densiz olan nedeni) araya sıkıştıracak fiziksel boşluğu da bir türlü
bulam ıyoruz. Bu noktada söylediğim iz her şey, elbette tarihin şu
anında bildiklerim ize dayalı olup, bundan bin yıl sonra büyük o la ­
sılıkla kaba ve eksik görünecektir. Ama yine de, hiç kimse fiziksel
olm ayan varlık (özgür irade) ile fiziksel varlığın (beyin maddesi)
etkileşim i problem ini doğru biçimde çözm enin yolunu henüz bu­
labilm iş değildir.
Ama diyelim ki, bütün biyolojik soru işaretlerine rağmen özgür
iradeye sahip olduğunuz yönünde çok güçlü sezgileriniz var. N öro-
bilimin, özgür iradenin varlığını test etm esinin bir yolu olabilir mi?
1 9 6 0 ’lı yıllarda Benjamin Libet adlı bilim insanı, deney katılım ­
cılarının kafalarına elektrotlar yerleştirerek onlardan çok basit bir
şey yapm alarını istedi: kendi belirledikleri bir anda parmaklarını
kaldırmak. Gönüllüler, bu arada yüksek çözünürlüklü bir zam an­
layıcıya bakacak ve hareketi yapmak için “güçlü bir dürtü duy­
dukları” anı tam olarak not edeceklerdi.
Libet katılım cıların hareket etme dürtüsünün farkına vardıkla­
rı anın, hareketin kendisine çeyrek saniye kala olduğunu keşfet­
ti. Ama asıl şaşırtıcı olan bu değildi. EEG kayıtlarını (yani beyin
169

---