5-bo’lim. Suxbatlashish san’ati “G’iybatchi sizga boshqalar

TRANSAKSIONAL TAHLIL (TT) 
Tranzaksiyaviy tahlil hozirgi kunda tahlil qilish, shaxslararo muloqot va 
ijtimoiy xulq-atvor uchun muhim ahamiyatga ega hisoblanadi. Transaksiyaviy 
tahlil vositasi psixiatriyaga tegishli. U 1950-yillarda kanadalik psixiatr Erik Bern 
Shtayn tomonidan yaratilgan. Bern shaxslararo munosabatlar va shaxslarning 
ijtimoiy xulq-atvorini aloqa jarayonida ishtirok etgan shaxslarning uchta ego 
holatiga bog'laydi. Bu uchta ego holati ota-onalik, o’smirlik holati va bola holatidir. 
Bernning fikricha, odamlar o'zaro ta'sir qilish vaqtida mavjud bo'lgan dominant 
ego holatining qurboni sifatida harakat qilishadi. Shaxslararo tranzaktsiyalarni 
o'rganish orqali Bern odamlarga o'zlarining ego holatlarining qurboni sifatida 
harakat qilmasdan, erkin muloqot qilishlariga yordam berishga intiladi.
Ego holatlari ruhiy holatlardir. Ular barcha insonlarning ruhiy faoliyati va 
ijtimoiy xulq-atvorini boshqaradi. Erik Bernning so'zlariga ko'ra, ego holati 
"hissiyotlarning izchil tizimi" va "uyushgan xatti-harakatlar to'plami" dir. Haqiqiy 
amaliyotda esa ego holati "tuyg'ular tizimi" bo'lib, u xatti-harakatlarning tegishli 
to'plamini rag'batlantiradi.
 
 
Ego holatlarining psixologik xususiyatlari 
Ota-ona: ota-onaning ego holati ota-ona tana harakatlari, yuz ifodalari va 
hissiy va ijtimoiy xatti-harakatlarining aniq ifodasidir. Ota-ona harakatlari 
nazorat, yo'naltirish istagi va tashvish hissini anglatadi. Ota-ona buyruq tilidan 
foydalanadi. 

---

19 
O’smirlar: o’smirlardagi ego holati obyektivlik hissi va haqiqatning tashqi 
tomonini tushunish va boshqa odamlarning fikrlari va his-tuyg'ularini anglash 
bilan namoyon bo'ladi.
Bola: bolaning ego holatlari inson hayotining dastlabki yillaridanoq mavjud 
bo’lgan ego holatlarining jonlanishi sifatida namoyon bo'ladi. Bolaning dunyoga 
nisbatan o'ziga xos umumiy nuqtai nazari bor.