A. A. Xashimov, M. M. Mirxaydarov elektr yuritma

3.11 - rasm. Qisqa tutashtirilgan rotorli asinxron motorlarning taxminiy 
mexanik xarakteristikalari 
Normal ijrodagi qisqa tutashtirilgan rotorli asinxron motorlar juda keng 
miqyosdagi ishchi mashina va mexanizmlarda, avvalambor uzoq muddatli ish 
rejimida ishlaydigan mexanizmlar yuritmalari uchun qo‗llaniladi. Bu turdagi 
motorlar uchun F.I.K.ning yuqori bo‗lishi va sirpanishning kichik qiymatda 

---

80 
bo‗lishi hosdir. Katta sirpanishli sohaning asosiy muammosi momentning 
minimalligidir. 
Sirpanishi oshirilgan motorlar biroz yumshoqroq bikirlikka ega bo‗lgan 
mexanik xarakteristikalarni namoyon etadi. Ular quyidagi xollarda qo‗llaniladi: 2 
va undan ortiq motorlar bitta umumiy val uchun ishlatilganda; yuklamasi davriy 
o‗zgaradigan mexanizmlar uchun; xarakat qarshiligini kinetik energiya hisobiga 
yengish zarurati bo‗lganda; qisqa vaqtda qaytariladigan harakatli mexanizmlarda. 
Yurgazish momenti oshirilgan motorlar yurgazish sharoitlari yuklamali 
bo‗lgan mexanizmlarda ishlatiladi. 
Kran-metallurgiya turkumidagi motorlar qisqa vaqt ichida tez-tez ochirib 
yurgizib ishlatiladigan mexanizmlarda qo‗llaniladi. Bu motorlar katta o‗ta 
yuklanish qobiliyatiga, yuqori yurgazish momentiga va yuqori mexanik 
mustahkamlikka ega bo‗lib energetik ko‗rsatkichlari pastroq. 
Qisqa tutashtirilgan asinxron motorlar mexanik xarakteristikalarining 
nazariy hisobi yetarli darajada murakkabdir. Shuning uchun mexanik 
xarakteristikani taxminan 4 ta nuqta orqali ko‗rish mumkin: erkin aylanish holatida 
(S=0); M
K
maksimal bo‗lganda; ishga tushirish momenti nominal bo‗lganda M
N
; 
va ishga tushirish boshlanishida moment minimal bo‗lganda M
min
. Bu xarakterli 
nuqtalarning berilganlari kataloglarga va motorlar bo‗yicha so‗rovnomalarga 
kiritaladi. Qisqa tutashtirilgan asinxron motor mexanik xarakteristikasi ishchi 
qismning hisobi (sirpanish 0dan S
k
gacha bo‗lganda) Kloss formulasi bilan olib 
borilishi mumkin. (3.27, 3.30). Chunki ishchi rejimda tokni yuzaga chiqarish 
effekti deyarli sezilmaydi.