Ш. А. Агзамова, Э. А. Шамансурова, Д. К. Ганиева, С. А. Убайдуллаева

ОШҚОЗОН ВА 12 Б.И. ЯРА КАСАЛЛИКЛАРИДА ШЖТ
Даволовчи гимнастикани ўткир жараѐн ўтганидан сўнг қўллаш тавсия 
этилади. Агарда улар оғриқни кучайтирса, машқларни секин аста 
эхтиѐткорлик билан бажариш тавсия этилади. Шикоятлар кўп холатларда 
бемор объектив холатини кўрсатмайди ва субъектив яхши кечаѐтган 
жараѐнда яра касаллиги кучайиши эҳтимоли катта (оғриқнинг йўқолиши ва 
бош.). Шу тариқа беморларни даволаш жараѐнида қорин сохасини эхтиѐт 
қилиш зарур ва жуда эхтиѐткорлик билан, секин аста қорин пресси 
зўриқишини ошириб бориш керак. Кўпгина машқларни бажариш жараѐнида 
беморнинг харакат режимини секин аста ўсиб борувчи умумий зўриқиш 
билан кенгайтириш мумкин, шу билан бирга диафрагмал нафас ва қорин 
пресси мушаклари учун машқларни ҳам. 
Даволовчи гимнастика машғулотларини бошида ѐтоқ режимига мос 
келадиганидан бошланади. Биринчи машғулотларда беморга қорин 
бўшлиғининг кичик тебраниши амплитудасидаги қорин билан нафас олишга 
ўргатилади. Бу машқлар, қорин ичи босимини нисбатан ўзгаришини 
келтириб чиқариб, қорин бўшлиғи аъзоларида қон айланишини яхшиланиши 
ва енгил уқалаши, спастик кўринишлар ва перистальтикани яхшиланишига 
олиб келади. Лѐқ қўлларнинг катта бўғимларидаги ҳаракати қисқартирилган 
ричаг орқали ва кичик амплитудаларда бажарилади. Тана юқори қисми бел, 

---

400 
қорин пресси ва тананинг пастки қисмимушакларининг статик машқларини 
бажариш мумкин. Ётоқда ўгирилиш ва ўтирган холатга ўтиш жуда секинлик 
билан бажариш лозим, ортиқча зўриқишсиз.
Даволовчи гимнастиканинг давомийлиги 8-12 дақиқа. 
Оғриқларни сезиларни камайишида ва қайта хуружнинг ьошқа 
кўринишларида, қорин девори регидлигининг камайиши ѐки йўқолишида, 
оғриқнинг камайиши ва умумий ахволнинг яхшиланишида палата режими 
тавсия қилинади (тахминан стационарга келганидан 2 хафтадан сўнг). Машқ 
бажаришни бошлаш учун холатлар ѐтган, ўтирган, турган, тиззада тик турган 
холатлардаги машқларни барча мушак гурухларига секин аста кучайтириб 
бориладиган харакат (қорин пресси мушакларидан ташқари) тўлиқ бўлмаган 
амплитудада, секин ва ўрта темпда бажарилади. Чалқанчасига ѐтган холатда 
қорин пресси мушакларининг ўртача зўриқиши бўлиши мумкин. Секин аста 
диафрагмал нафас чуқурлашади.
Даволовчи гимнастика билан шуғулланиш давомийлиги 15-18 дақиқа. 
Оғриқлар ва қайталашнинг бошқа белгилари йўқолганидан сўнг, шикоят 
йўқлигида ва умумий ахволнинг яхшиланишида эркин режим тавсия 
қилинади. Даволовчи гимнастика машғулотларида турли бошланғич 
холатларда ўсиб борувчи зўриқиш билан барча мушак гурухлари учун (қорин 
сохасини эхтиѐт қилган холда ва қўпол харакатларни чеклаган 
холда)машқларқўлланилади. (0,5—2 кг)гантель билан машқлар кўшилади, (2 
кггача) бўлган коптоклар, гимнастик девор ва скамейкадаги машқлар 
қўшилади. Диафрагмал нафас максимал чуқурликда амалга оширилади. 
Юриш кунига 2—3 км гача киритилади, зиналарда кўтарилиш — 4-6 
этажгача,имкон қадар тоза хавода сайр қилиш тавсия қилинади. Даволовчи 
гимнастиканинг давомийлиги 20-25 дақиқа. 
Ремиссия даврида беморлар санаторий ва курорт шароитида даволаниш 
жараѐнида даволовчи гимнастиканинг хажми ва интенсивлиги ортиб боради: 
умумий қувватлантирувчи, нафас машғулотлари, харакат координацияси 
учун машқлар, харакатланувчи машқлар ва баъзи спорт ўйинлари рухсат 

---

401 
этилади (бадминтон, стол тенниси), эстафеталар кенг қўлланилади. 
Терренкурни тавсия қилиш зарур, сайр, қишда чанғида юришни (маршрут 
15—20°ли ўткирликдан ортадиган кўтарилиш ва тушишларни чеклаши лозим, 
алмашувчи юриш усули кўрсатилган). Даволовчи гимнастикада куч талаб 
қиладиган, тезлик ва куч талаб қиладиган, статик кучаниш ва зўриқиш, 
сакраш ва сакраб тушиш, машқларни тезда бажариш каби муолажалар 
чекланилади.