Microsoft Word ihyo zakot ziyouz com doc

«Agar (Alloh) sizlardan (mol-dunyolaringizning barchasini) so‘rab, sizlarni 

qiynaydigan bo‘lsa, sizlar baxillik kilursizlar» (Muhammad surasi, 37-oyat). 

Ikkinchi ma’no - baxillik sifatidan poklanish. Chunki bu halok qiluvchidir. Rasululloh 

(s.a.v.) aytadilar: «Uch narsa halok qiluvchidir: itoat qilinadigan baxillik; ergashiladigan 

kibr-havo; kishining o‘zi bilan mag‘rurlanishi». Alloh taolo aytadi: 

«Kim o‘z nafsining baxilligidan saqlana olsa bas, ana o‘shalar najot 

topguvchilardir» 

(Hashr surasi, 9-oyat). Uning halok qiluvchilik sababi va undan saqlanish kayfiyati 

«Halok qiluvchilar choragi»da keladi. Baxillik sifati molni sarflashga o‘rganish bilan 

ketadi. Bir narsaga muhabbat hatto odatga aylanguncha nafsni o‘sha narsadan ajrashga 

majburlash bilangina to‘xtaydi. Za-kot shu ma’no bilan poklovchidir, ya’ni egasini halok 

qiluvchi baxillik razolatidan poklaydi. Uning poklashi sarfiyot miqdori va chiqarib 

berishga xursandligi hamda Alloh taolo yo‘lidagi xarajatga xursandligi miqdoricha 

bo‘ladi. 

Uchinchi ma’no - ne’matga shukr. Chunki Alloh azza va jallaning bandasi ustida nafsi 

va moliga oid ne’mati bordir. Badaniy ibodatlar - badan ne’matiga shukr bo‘lsa, 

---

Ihyou ulumid-din. Zakot sirlari kitobi. Imom G’azzoliy 

 

 

www.ziyouz.com кутубхонаси 

9

moliyaviy ibodatlar - mol ne’matiga shukrdir. Rizqi tor va molga muhtoj kambag‘alni 

ko‘rib, tilanish va boshqacha muhtojlikdan istig‘no etib qo‘ygan Alloh taologa shukrona 

qilish maqsadida molining qirqdan yoki yigirmadan birini berishga nafsi yo‘l qo‘ymagan 

kishi qanday tubandir! 

Ikkipchi vazifa - ado qilish vaqtida bo‘ladi. (Zakotni) vojib bo‘lish vaqtidan oldinga 

tezlatish diyonatli kishi odobidandir. Bunda kambag‘al va miskinlar qalbiga surur 

bag‘ishlash (ga bo‘lgan Allohning amrini) mahkam ushlashga rag‘batni izhor etish va 

ezguliklardan mahrum qiladigan zamon mone’liklari borligi uchun tezlashish bordir. U 

biladiki, kechiktirishda vojib vaqtdan kechikkanligi uchun banda yo‘liqadigay isyonlar 

bilan birga ofatlar ham bordir. Ichidan yaxshilikka chorlovchi ovoz eshitishi bilan uni 

g‘animat bilmog‘i lozim bo‘ladi. Chunki bu malakning kelishidir. Holbuki, mo‘mining qalbi 

Rahmon barmoqlari o‘rtasidadir (ya’ni, U xohlaganicha qalbni aylantiradi). Uning aylanib 

qolishi naqadar tez. Shayton esa faqirlikdan qo‘rqitadi, fahsh va munkar ishlarga 

buyuradi. Malakdan keyin uning ham kelishi bor. Shu bois fursatni g‘animat bilsin. 

Zakotiga, agar hammasini ado etsa, ma’lum oyni tayin qilsin. Qurbati ziyoda bo‘lib, 

zakoti ko‘payishi uchun eng qulay vaqtda berishga intilsin. Masalan, muharram oyi - u 

yilning boshi va xarom oylardan hisoblanadi. Yoki ramazon (oyi). Chunki: «Payg‘ambar 

(s.a.v.) xalqning eng saxiyi edilar. Ramazon (oyi)da esa unda hech narsa turmaydigan 

shamol kabi bo‘lardilar». Yana ramazonda laylatul-qadr fazilati bor. Va unda Qur’on nozil 

bo‘lgan. Mujohid aytadilar: «Ramazon demang, chunki u Alloh taoloning ismlaridan 

biridir. Balki ramazon oyi, denglar». Yoki zul-hijja ham fazilati ko‘p oylardandir. Chunki u 

xarom oydir, unda hajjul-akbar bordir. Ma’lum kunlar, ya’ni avvalgi o‘n kunlik va sanoqli 

kunlar, ya’ni kichik hayit kunlari ham undadir. Ramazon oyi kunlarining afzali - oxirgi o‘n 

kunlik, zul-hijja kunlarining afzali esa - avvalgi o‘n kunlikdir. 

Uchinchi vazifa-maxfiylik. Chunki bu riyo va sum’a (odamlar eshitsin uchun amal 

qilish - tarj.)dan yiroq holdir. Rasululloh (s.a.v.) aytganlar: «Sadaqalarning afzali - moli 

kamaygan kishining maxfiy holda faqirga g‘ayrat qilishidir» (Ahmad va Abu Dovud 

rivoyatlari). Ulamolardan biri deganlar: «Uch narsa yaxshilik xazinasidandir, ulardan biri 

sadaqani maxfiy qilishdir». Yana musnad Holda Payg‘ambar (s.a.v.)dan rivoyat qilinadi: 

«Agar banda bir amalni maxfiylikda qilsa, Alloh uni maxfiy, deb yozib qo‘yadi. Agar uni 

zohir qilsa, oshkoralikka yozib qo‘yadi. Agar bu amalni so‘zlab yursa, u maxfiylik va 

oshkoralikdan olinib, riyokorlikka yozib qo‘yiladi» (Xatib «At-Ta’rix»da zaif sanad bilan 

rivoyat qilgan). Mashhur hadisda esa bunday keladi: «Yetti kishi borki, Alloh ularni faqat 

O’zining soyasi bor kunda soyalantiradi. Ulardan biri - sadaqa qilganda berganini o‘ng 

qo‘li bilib, chap qo‘li bilmay qolgan kishidir» (Imom Buxoriy va Muslim Abu Hurayradan 

(r. a.) rivoyat qilishgan). Xabarda keladi: «Maxfiy sadaqa Parvardigorning g‘azabini 

ketkazadi»  (Bayxaqiy «Ash-sho‘‘ab»da, Abush-Shayx «As-savob»da zaif sanad bilan, 

Termiziy boshqa yo‘l bilan xasan, deya rivoyat qilishgan). Alloh taolo aytadi: