Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedogogika universiteti tabiiy fanlar fakulteti

2.3 Metallarning ishlatilish sohalari 
Metallar korroziyasi 
Metallar korroziyasi - metallarning atrofidagi muhit bilan kimyoviy yoki 
elektrokimyoviy taʼsirlashuvi oqibatida yemirilishi. Asosan 3 bosqichdan iborat: 
reaksiyaga kirishuvchi moddalarning fazalar chegarasiga — reaksiya zonasiga 
kelishi; reaksiya; reaksiya mahsulotining reaksiya zonasidan chetlashishi. 
Kimyoviy korroziya metallar va ular qotishmalarining sirtqi qavati havodagi turli 
gazlar (kislorod, vodorod sulfid, sulfit angidrid, azot oksidlari va boshqalar) ta’sirida 
yemirilishi tushuniladi. Bu jarayonda metallarning agressiv muhit ta’sirida 
oksidlari, sulfidlari va boshqa birikmalari hosil boʻlishi kuzatiladi. 
Korroziya tufayli kumush o‘zining yaltiroqligini yoʻqotadi, temir zanglaydi, rux, 
qalay va zanglamaydigan po‘lat xiralanib qoladi. Lekin metallarning aktivlik 
qatorida eng oxirida joylashgan oltin va platina atmosfera ta’siridan korroziyaga 
uchramaydi. 
Namlik va havo kislorodi ta’sirida elektrokimyoviy korroziyasi yuzaga keladi. 
Ba’zi metallar oʻz sirtida oksid pardasi hosil qilish xossasiga ega, shuning uchun 
alyuminiy, rux, xrom, berilliy, nikel, magniy kabi metallar korroziyaga chidamlidir. 

---

22 
5 - rasm. Zanglagan temir va temirning oldingi koʻrinishi 
Temir va uning qotishmalari korroziyaga chidamsiz hisoblanadi. Korroziya 
jarayonida oksidlovchi kislorod boʻlgani uchun quyidagi jarayon sodir boʻladi: 
2Fe+O
2
+2H
2
O=2Fe(OH)
2
Temir(II) gidroksid havo kislorodi va namlik ta’sirida yana oksidlanib Fe(OH)
3
ga aylanadi: 
4Fe(OH)
2
+ 2H
2
O + O
2 
= 4Fe(OH)
3
Agar bu jarayon agressiv muhit (CO
2
, SO
2
, NO
2
) ishtirokida amalga oshsa 
korroziya yanada tezlashadi. 
Agar ikkita metall bir-biriga ulangan holatda korroziyaga uchratilsa, bu 
metallarning eng faoli birinchi navbatda korroziyaga uchrashi aniqlangan: 
Zn+2HCl=ZnCl
2
+H
2
Ruxning kislotada erishi kuzatiladi. Shu jarayon rux metalli bilan tutashtirilgan 
mis ishtirokida amalga oshirilsa, rux metalining korroziyalanishi yanada kuchayadi. 
Bu yerda elektrokimyoviy korroziyalanish yuzaga kelib, bir metall musbat, 
ikkinchisi manfiy zaryadlanib qoladi.