M. R. Tursunova xalqaro menejment

9.3. TMK larda strategik alyanslar. 
142 

---

Bitta mamlakatning kompaniyalari ishtirok etadigan alyanslar milliy deb ataladi, turli 
mamlakatlardan - xalqaro yoki chegaralangan. Transmilliy korporatsiyalar o'rtasidagi 
alyanslar ham milliy va xalqaro xarakterda bo'lishi mumkin. 
TMK raqobatchilari boshqa kompaniyalar bilan strategik ittifoq tuzishganda, 
menejerlar raqobatchilarning harakatlarini takrorlashlari mumkin va imkon qadar qisqa 
vaqt ichida katta ahamiyatga ega yoki taniqli kompaniyalarni o'z ichiga olgan, ammo oxir-
oqibat TMK maqsadlariga javob bermaydigan strategik ittifoq tuzishlari mumkin. Bunday 
bitimlar deyarli har doim muvaffaqiyatsizlikka uchraydi va kompaniyaning raqobatdosh 
mavqeiga jiddiy zarar etkazishi mumkin. Transmilliy korporatsiyaning maqsadlarini 
aniqlab olib, strategik alyans maqsadga yo'naltirilgan holda sherik tanlashga o'tish 
mumkin. Hamkor, TMKlar uchun zarur bo'lgan resurslar va vakolatlarga ega bo'lishi va, 
odatda, TMK maqsadlariga mos keladigan maqsadlarga intilishi kerak. 
Xulosalar 
1.Alyans (frantsuzcha alliance) - rasmiy yoki norasmiy shartnoma majburiyatlari 
asosida uyushma, birlashma, o'zaro manfaatlar uchun yoki umumiy maqsad uchun 
yig'ilgan odamlar, guruhlar yoki davlatlar o'rtasida aniq kelishuvga erishilganligidan qat'i 
nazar o'zaro munosabatlardir. Alyans a’zolari ittifoqchilar deyiladi. 
2.Strategik alyans tashkil etishning afzalligi, maqsadli bozorning savdo cheklovlarini 
samarali ravishda yengib o'tish qobiliyatidir. Strategik alyanslarning yaratilishi ularning 
ishtirokchilariga nafaqat raqobatga qarshi kurashishga, balki raqiblarga ham muayyan 
bosim o'tkazishga yordam beradi. 
3.Strategik alyanslarning asosiy turlarini ikki guruhga bo'lish mumkin. Birinchi 
guruhga raqobatdosh bo'lmagan firmalarning sherikliklari kiradi: transmilliy qo'shma 
korxonalar, vertikal sheriklik va tarmoqlararo bitimlar. Ikkinchisi raqobatdosh 
kompaniyalarning alyanslarini o'z ichiga oladi: bir-birini to'ldiruvchi (o'zaro to'ldiruvchi 
aktivlar bilan), integratsiya va soxta kontsentratsiya. 
3.Ko'pincha strategik alyans qisman rivojlangan bozorning yangi segmentlariga 
kirish yoki yangisini yaratish, kompaniyaning samaradorligini oshirish uchun 
kompaniyalarning iqtisodiy, texnologik, ilmiy va kadrlar aktivlarini birlashtirishni o'z 
ichiga oladi 
143 

---