M. R. Tursunova xalqaro menejment

Nazorat uchun savollar: 
1. Xalqaro kompaniyani, ko’pmillatli kompaniyani, transmilliy kompaniyani 
ta’riflang. 
2. Konsorsiumlar nima uchun tuziladi? 
3. Transmilliylashtirish indeksi formulasini ayting. 
4. TMK millatini qanday ko’rsatkichlar aniqlaydi? 
5.Milliy kompaniyaning xalqaro kompaniyaga aylanishidagi asosiy bosqichlarni aytib 
bering. 
6. Litsenzion bitimlar deganda nimani tushunasiz? 
7. Xalqaro kompaniyalarda ishlab chiqarishni tashkil etishning nechta asosiy turi 
mavjud? 
8. TMK aloqalarining ko’pdarajaliligi qanday tushuntiriladi? 
9-BOB. JAHON XUJALIGIDA STRATEGIK 
ALYANSLARNING SHAKLLANISHI VA MOXIYATI. 
Reja: 
140 

---

9.1. Alyanslar haqida tushuncha. 
9.2. Zamonaviy xalqaro biznesdagi strategik alyanslarning mohiyati va turlari. 
9.3. TMK larda strategik alyanslar. 
 
9.1. Alyanslar haqida tushuncha. 
Alyans (frantsuzcha alliance) - rasmiy yoki norasmiy shartnoma majburiyatlari asosida 
uyushma, birlashma, o'zaro manfaatlar uchun yoki umumiy maqsad uchun yig'ilgan 
odamlar, guruhlar yoki davlatlar o'rtasida aniq kelishuvga erishilganligidan qat'i nazar 
o'zaro munosabatlardir. Alyans a’zolari ittifoqchilar deyiladi. 
Strategik alyans - bu qo'shilish va sotib olish yoqasidagi strategik ittifoqning bir turi , 
qo'shma korxonalarga qaraganda ancha moslashuvchan dizayn va har qanday kelishuvga 
erishish uchun turli vaqt oralig'ida birgalikda ish olib boradigan kompaniyalar o'rtasidagi 
kelishuvlarni anglatadi. 
Strategik alyanslar kompaniyalarning raqobatdoshligini 
oshirishning muhim usuli. Muhim ustunligi shundaki, kapitali etarli bo'lmaganda ham 
rivojlanayotgan korxona yangi bozorlarni kashf etish, ilmiy-tadqiqot ishlarini 
moliyalashtirish, yangi mahsulotlarni taklif qilish va ilgari surish imkoniyatiga ega. 
Strategik alyans tashkil etishning afzalligi, maqsadli bozorning savdo cheklovlarini 
samarali ravishda yengib o'tish qobiliyatidir. Strategik alyanslarning yaratilishi ularning 
ishtirokchilariga nafaqat raqobatga qarshi kurashishga, balki raqiblarga ham muayyan 
bosim o'tkazishga yordam beradi. 
Strategik alyans tuzishning yana bir muhim sababi yangi resurslardan samarali 
foydalanish hisoblanadi. Bu erda qo'shimcha moliyalashtirish, yangi texnologiyalar yoki 
uskunalardan foydalanish, tranzaktsion xarajatlarni kamaytirish yoki kompaniyaning 
umumiy samaradorligini oshirish zaruriyati haqida gaplashish mumkin. 
Nihoyat, strategik alyanslarni yaratishda uchinchi asosiy sabab yangi bilim va 
texnologiyalarni egallashdir. Bunda Yaponiya kompaniyalari eng muvaffaqiyatli bo'lishdi 
- 1980-yillarda ular G'arb texnologiyalari, turli sohalardagi bilim va ko'nikmalarga ega 
bo'lish uchun Amerika va Yevropa kompaniyalari bilan juda ko'p miqdordagi strategik 
alyanslar tuzdilar.