Xirurgik kasalliklar

Klassifikatsiyasi.
So’nggi yillarda peritonitning ixcham, ishlatishga qulay 
klassifikatsiyalariga (turlash) moyillik kuzatilmoqda. Jumladan, A.M. Karyakin 
(1968) peritonitni faqat mahalliy va tarqalgan turlarga, V.I. Struchkov 
muallifdoshlari bilan (1967) esa, mahalliy, diffuz va tarqalgan (umumiy) 
peritonitlarga bo’ladilar. T.S. Simonyan (1971) klinika ko’rinishida 
peritonitning tarqalganligi alohida ahamiyatga ega emas deb hisoblaydi va 
peritonit giperergik reaktsiyalar nuqtai nazaridan ko’zdan kechiriladigan 
klassifikatsiyani ilgari suradi, bunda u peritonitning uch bosqichi – reaktiv, 
toksik va terminal bosqichlarini farq qiladi. 
Bu o’rinda I.I. Grekovning (1952) quyidagi so’zlarini eslatib o’tishni lozim 
tobdik: «Yiring nisbatan kam tarqalgan bemorlarda kasallikning og’ir klinik 
kechishi har qadamda kuzatiladi, bu barcha tegishli davo choralari ko’rilishiga 
qaramay, aksariyat, o’lim bilan yakun topadi». Darhaqiqat, klinik amaliyotda 
ko’pgina peritonit hollarini kuzatib, peritonitning tarqalganligi muhim 
prognostik belgi bo’lib xizmat qilsada, hamisha ham bemor holatining og’ir-
engilligi va prognoz bilan to’la mos tushavermasligiga guvoh bo’lamiz. 
Yallig’lanish jarayonining og’ir-engillik darajasi, shubhasiz, davo tadbirlarining 
har xil hajmini talab etadi, shuningdek peritonitning kechishida bosqichlilik 
omilidan battamom voz kechishga yoki uning ahamiyatini pasaytirishga imkon 
bermaydi. 
Bizning fikrimizcha, bugungi kunda jarrohlik amaliyotida B.D. Savchuk 
tomonidan 1979 yilda taklif etilgan peritonit klassifikatsiyani qo’llash, 
birmuncha
soddaroq va amaliyotda ishlatish uchun qulayroq hisoblanadi. 
Quyida shu klassifikatsiyani keltiramiz.
 
I.
 
Mahalliy peritonit: 

---

541 
1.
Chegaralangan – qorin bo’lig’ining bitta yoki ikkitagacha anatomik 
sohalarida aniq chegaralangan yallig’lanish (yiringlash) jarayonining 
bo’lishidir. Bu abstsess tushunchasiga to’g’ri keladi (118-rasm). 
2.
Chegaralanmagan – qorin bo’lig’ining bir yoki ikkitadan ko’p 
bo’lmagan anatomik sohalarini egallab, atrof to’qimalardan aniq chegara 
(kapsula) bilan ajralmagan holdagi yallig’lanish (yiringlash) jarayonidir.