Xirurgik kasalliklar

Surunkali leykoz – 
qon yaratilishida ishtirok etuvchi a’zolarning sistem 
kasalligi hisoblanadi. Surunkali leykozlarning ko’proq uchraydigan 2 ta turi 
tafovut qilinadi: surunkali mieloleykoz va surunkali limfoleykoz. Mieloleykoz 
uchun, qonda mielopoezning o’tmishidan xujayralar, ya’ni etilmagan 
xujayralarning paydo bo’lishi xos. Bu kasallik suyak ko’migi, taloq, jigar, 
limfatik tugunlar giperplaziyasi bilan o’tadi. Limfoleykoz qonda limfoid 
qatorning etilmagan xujayralari paydo bo’lishi, limfoid apparat: limfatik 
tugunlar, taloq, jigar, kamroq boshqa a’zolar giperplaziyasi kuzatiladi. Kasallik 
navqiron va keksa yoshda paydo bo’lib, ko’pincha erkaklarda uchraydi. Klinik 
manzarasi: bemorlar darmonsizlik, tez charchash, mehnat qobiliyatining 
pasayishi, ko’p terlash, subfebril haroratlarga shikoyat qiladilar. Kasallikning 
dastlabki belgilaridan biri teri osti limfatik tugunlarining kattalashuvidir va bu 
ayniqsa surunkali limfoleykoz uchun xosdir. Mieloleykozda limfatik 

---

534 
tugunlarning kattalashishi o’rtacha, mieloid to’qima giperplaziyasi tufayli 
suyaklarda og’riq paydo bo’lishi qayd etiladi. Jigar va ayniqsa taloqning 
o’lchamlari ancha kattalashgan, ko’krak va qorin bo’shlig’i a’zolarining 
ezilishini gipersplenizm keltirib chiqaradi. Aksariyat perisplenit, taloqning 
qaytalanadigan infarktlari kuzatiladi. Haddan tashqari kattalashgan taloq, chap 
qovurg’alar ostida doimiy og’riqlar paydo qilishi, yorilib, qorin bo’shlig’iga 
ko’p miqdorda qon ketishi xavfi ham mavjud. Surunkali leykoz diagnozi 
gemogramma, suyak ko’migi punktati, taloqni qunt bilan tekshirishga asoslanib 
qo’yiladi. 
Davolash: surunkali leykozlarni davolashning asosiy usuli tsitostatiklar, 
kortikosteroidlar bilan muolaja, limfatik tugunlar kattalashganda (limfoleykoz), 
rentgen nuri bilan davolanadi. Gipersplenizm yaqqol yuzaga chiqqan hollarda, 
uning belgilari orasida gemorragik asoratlar birinchi o’rinni egalaganda, 
taloqning qaytalanadigan infarktlarida taloqni olib tashlash maqsadga muvofiq 
bo’ladi. Splenek-tomiya surunkali limfoleykozda bir muncha samarador bo’ladi. 
Operatsiyadan so’ng qonda leykotsitlar soni, gemorragik va gemolitik xodisalar 
bir muncha kamayadi. Bemorlarning umumiy ahvoli yaxshilanadi. Taloq 
sohasiga rentgen nuri orqali nurlash, katta o’lchamlardagi gipersplenizm 
holatlari yuz berganda yoki splenektomiyani bajarishga qarshi ko’rsatmalar 
bo’lganda qo’llaniladi. Splenektomiyani dori vositalari va nur bilan birga 
qo’shib qo’llash, bemorlarning umumiy ahvolini yaxshilashga, uzoq vaqtgacha 
klinik remissiyaga erishishga imkon beradi. 

---

535