Кўчмас мулк иқтисодиёти

18.5-расм. Ипотека предметлари
127
ЎзР «Ипотека ҳақида»ги қонуни 1-модда, ЎзР ФК 265-модда. 
128
ЎзР «Ипотека ҳақида»ги қонуни 6-модда. 
И
П
О
Т
Е
К
А 
П
Р
Е
Д
М
Е
Т
И 
Ягона мулкий мажмуа сифатида тадбиркорлик фаолиятида 
фойдаланиладиган корхоналар 
Ўрнатил-
ган 
тартибда 
ҳуқуқлари 
рўйхатга
олинган 
кўчмас
мулк 
объектлари
Ипотека билан бир вактда улар жойлашган ер участкаларининг 
шартномаси бўйича бинолар ва иншоотлар (тадбиркорлик 
фаолиятида фойдаланиладиган), ёки бу участкаларнинг бино ва 
иншоотларни функционал таъминлаб турувчи қисмлари 
Турар-жой бинолари, квартираларва уларнинг қисмлари 
Меҳмонхоналар, дам олиш уйлари, дала ҳовлилар, боғлар 
Ҳаво ва денгиз судлари, ички сузиш судлари ва космик объектлар 
Қурилиши тугалланмаган кўчмас мулк объектлари 
+
материаллар ва ускуналар 
Ер ости бойликлари участкалари, алоҳида сув объектлари 
Ўрмонлар, кўп йиллик экинлар 
Фуқароларнинг, улар уюшмасининг, юридик шахсларнинг мулкида 
бўлган, ва боғдорчилик, чорвачилик, турар-жой, дала ҳовли ва гараж 
қурилиши учун тақдим этилган ер участкалари; шахсий ёрдамчи 
хўжалик томорқаларининг ер участкалари ва хўжалик хизмати учун 
зарур бўлган ўлчамдаги бинолар, иншоотлар билан банд бўлган ер 
участкалари 

---

258 
Ер билан бевосита боғлиқ бўлган барча кўчмас мулк объектлари қуйидаги шартга 
риоя қилган ҳолда ипотека предмети бўлиши мумкин: «Корхоналар, бинолар ёки 
иншоотлар ипотекасига фақат ипотека тўғрисидаги шартнома бўйича шу бинолар ёки 
иншоотлар жойлашган ер участкасига ёхуд бу участканинг гаровга кўйилаётган объект 
ишлаб туришини таъминлайдиган қисмига бўлган ҳуқуқлар ёхуд мазкур участканинг ёки 
унинг тегишли қисмининг ипотекага кўювчига тегишли ижарага олиш хукуқи бир 
вақтнинг ўзида гаровга кўйилган ҳолда йўл кўйилади»
129
. 
Кўчмас мулк ипотекаси ҳақидаги қоидалар, тегишли равишда бундай мулкнинг 
ижара ҳақидаги шартномаси бўйича, ижарачи ҳуқуқларининг гаровига нисбатан 
қўлланилади, лекин фақатгина ижарага берувчининг розилиги билан.
Умумий ёки хиссадорлик мулкида бўлган мулклар ипотекасига ҳам йўл қўйилади 
(мулкдорларнинг ёзма розилиги мавжуд бўлганда).
Ўзбек қонунчилигига асосан, ипотека предмети бўла олмайдиган мулклар 18.6-
расмда келтирилган.
Ипотека ҳақидаги шартнома 
Ўз. Рес. Фуқаролик Кодексининг умумий қоидалари 
бўйича шунингдек, амалдаги Давлат қонунига мувофиқ тузилади
130
. 
Ипотека ҳақидаги шартномада қуйидагилар бўлиши зарур: маълумотнома, ипотека 
предмети, унинг баҳоси, моҳияти, ипотека билан таъминланган мажбуриятни бажариш 
ўлчами ва муддати. Ипотека предмети шартномада унинг номи, жойлашган жойи ва 
предметнинг идентификация учун етарли бўлган тавсифи кўрсатилиши билан аниқланади. 
Ипотека ҳақидаги шартномада ипотека предмети бўлган мулк гаровга қўювчига 
тегишли эканлиги ҳақидаги ҳуқуқлар, ва бу ҳуқуқни рўйхатдан ўтказган давлат 
органининг номи кўрсатилган бўлиши керак. Агар ипотека предмети гаровга қўювчига 
тегишли бўлган ижара ҳуқуқи бўлса, ижарага олинган мулк шартномада ўзи ипотека 
предмети бўлгани каби кўрсатилиши керак, ҳамда ижара муддати кўрсатилган бўлиши 
керак.
131
129
ЎзР «Ипотека ҳақида»ги қонуни 57, 58-модда. 
130
ЎзР «Ипотека ҳақида»ги қонуни 10-модда. 
131
ЎзР «Ипотека ҳақида»ги қонуни 10-модда.