O‘zbek tili va adabiyotini o‘qitish fakulteti “Himoyaga tavsiya etilsin”

 
 
 
 
 
 
 
 
Demak, ta’lim jarayonida turli xil interfaol metodlardan foydalanish ta’lim 
samaradorligini oshiradi. O‘quvchilarning fanga qiziqishini kuchaytiradi. 
31
Ўзбек тилининг изоҳли луғати. –Тошкент: Ўзбекистон миллий энсикилопедияси, 2006. -Б. 376. 
Jasurlik ma’nosida 
1.Mirzo, siz sarkarda 
Yoqubbekning 
burgutlari bilan so‘l 
qanotda borsangiz.
Yovuzlik ma’nosida 
O‘zi muloyim 
ko‘ringani bilan, 
changalidan chayon 
ham omon 
chiqolmaydigan burgut 
bu qori.
Burgut

---

29 
“Kichik guruhlarda ishlash” metodi o‘quvchilarni guruh bo‘lib ishlashga, bir-
birini hurmat qilishga, jipslashishga, “So‘zning o‘rnini top” o‘yini o‘quvchilarni 
zakovatli bo‘lishga, “Besh minutli esse” metodi ijodiy fikrlshga, obrazlar 
yaratishga, “Ven diagrammasi” metodi esa tahlil qilishga o‘rgatadi. Hozirgi 
kunda ta’limda yaxshi natijalarga erishish uchun har bir o‘qituvchi interfaol 
metodlardan foydalanishi kerak.
 
 
2.2. Metaforalarni o‘qitish orqali o‘quvchilarning obrazli tafakkurini 
shakllantirish usullari 
Ona tili ta’limi oldiga qo‘yilgan ijtimoiy buyurtma o‘quvchi shaxsini 
mustaqil va ijodiy fikrlashga, o‘zgalar fikrini to‘g‘ri anglashga, fikr mahsulini 
og‘zaki va yozma shaklda nutq muhiti, sharoiti va vaziyatiga mos to‘g‘ri, 
mantiqli va ravon bayon qila olishga o‘rgatishdan, ya’ni kommunikativ (o‘zaro 
muloqot) kompetensiyani rivojlantirishdan iborat. Shundan kelib chiqqan holda, 
ona tili ta'limi oldiga ijtimoiy jihatdan mukammal shakllangan, mustaqil va 
ijodiy fikrlay oladigan, nutqiy va madaniy muloqot salohiyati rivojlangan 
savodxon shaxsni kamol toptirish maqsadi qo‘yiladi.
Shu maqsaddan kelib chiqib, ona tili ta’limining asosiy vazifasi 
o‘quvchilarning fikrlash salohiyatini, aqliy rivojlanishini, mantiqiy tafakkurini 
o‘stirish, o‘zini, o‘zgalarni va borliqni til vositasida anglashni hamda fikr va his-
tuyg‘ularini ona tilining keng imkoniyatlari doirasida bayon eta olishni 
o‘rgatishdan iborat. 
Matnni ifodali o‘qish, tovushlarni to‘g‘ri talaffuz etish, so‘zlarni to‘g‘ri, 
gap ohangiga amal qilgan holda ravon o‘qish, gapdagi tinish belgilarni 
talaffuzda aks ettirish, so‘z va gap urg‘ulariga rioya qilish, ilmiy atama va 
ramzlarni, mumtoz adabiyot namunalarini to‘g‘ri va ifodali o‘qish ko‘nikmasini 
shakllantirish. 

---

30 
Fikrni to‘liq va to‘g‘ri anglash, anglangan fikrni bayon etishda nutqning 
to‘g‘ri, ravon, aniq, tushunarli, mazmundor bo‘lishi, monologik nutq, dialogik 
nutqdagi mantiqiylikni saqlay bilish, qayta bayonning matn mazmuniga mos 
bo‘lishi. Muayyan nutq muhiti, sharoiti va real nutq vaziyatlarda nutq uslublari 
(so‘zlashuv, ilmiy, badiiy, publitsistik) dan oqilona va samarali foydalana olish. 
Yozma nutqda matndagi gaplarning mazmunan o‘zaro bog‘liqligi va 
aloqadorligi ko‘rsatilgan mavzu doirasida birlashishi va harf, tinish belgilarini 
to‘g‘ri yozish, husnixatda qatorlarni to‘g‘ri joylashtirish, so‘zlar orasidagi 
oraliqni to‘g‘ri belgilash; matnda uslubiy qoidalardan kelib chiqib so‘zlarni 
noo‘rin takrorlashdan saqlanish, fikr izchilligini ta’minlash darajasi 
rivojlantirish. 
O‘quvchilarning ma’naviy-axloqiy dunyosi, adabiy-estetik didini 
shakllantirish hamda ularda mustaqil fikrlash, obrazli tafakkurni shakllantirishda 
turli xil usullardan foydalanish mumkin. Ulardan biri “Sinetika” metodidir. Bu 
metodning asoschisi U. D. Gordonom.