Jumasheva G. X. ÁLipbeni oqíTÍw metodikasí

partaǵa tirep otırsa, bul olardıń durıs dem alıwına hám qan aylanısına zıyan 
tiygizedi. Jazıw jazǵanda kóz benen dápterdiń arasındaǵı aralıq 30-35cm bolıwı 
lazım.
Balalar ayaǵın polǵa qoyıp otırsın, hesh waqıtta ayaqların salbıratıp yamasa 
biriniń ústine birin qoyıp, yaki bolmasa ayaǵın jambasınıń astına basıp otırıwına 

---

141
jol qoymaw kerek. Muǵallim balanıń shıǵanaǵı salbırap hám basınıń dım tómen 
qarap turǵanın da baqlap barıwı tiyis. Sebebi balanıń partada teń salmaqlılıqtı 
saqlap durıs otırmawı, onıń keleshekte qáddi-qáwmetine keri tásir tiygizedi. Sonıń 
menen birge bala partada ózin qolaysız sezip durıs otırmaydı. Balani tek partada 
ǵana emes, al úyde stolda sabaq tayarlap otırǵanda da qáddi-qáwmetin tik uslap 
durıs otırıwǵa ádetlendirip barıw lazım.
Balalar jazıw jumısın orınlap atırǵanda eki iyekti tik uslap úyrensin. Eger 
olar bir iyegin kóterip, ekinshi iyegin tómen uslap jazıwǵa úyrenip ketse, onda 
onıń belleri qıysayıp ketiwi múmkin. 
Balalar eki qolın shıǵanaqtan qayırıp partanıń ústine teń qoysın, 
shıǵanaqları gewdege tirelmesin. Olardıń oń qolı jazıw jumıısın, shep qolı dápterdi 
uslap hám jılıstırıp otırsın. 
Balalar jazǵan waqıtları basın ońǵa, shepke qıysaytıp, yamasa tómen 
salbıratıp, yamasa joqarı kóterip jibermey sál alǵa eńkeyip, basın bir qálipte uslap 
jazıwǵa kónliksin. Bul kóz benen jazıwdıń arasın bir qálipte uslawǵa jaǵday 
jaratadı.
Balalardı boylarına hám den sawlıǵına (kózi ázzi, zreniesi bar balalar) 
qarap partalarǵa otırǵızıw da úlken áhmiyetke iye. Sebebi balanıń otıratuǵın partası 
onıń boyına sáykes keliwi zárúr. Sonlıqtan balalardıń boyınıń keltelewleri aldıńǵı 
qatarda, al uzınlawları keyingi qatarlarda izbe-iz otırǵızılsa boladı. Álbette bul 
jerde balalardıń kóriw hám esitiw uqıplılıqları da esapqa alınıwı shárt. 
Klassta partalar úsh qatar bolıwı tiyis. Birinshi partanıń doska menengi 

---

142
arası 2 metr, al aqırǵıpartanıń doska menengi arası 8 metr bolıwı lazım. Taxta 
menen partanıń arasınıń bunday bolıwı oqıwshıjardıń doskadaǵı jazıwdı jaqsı 
kóriwi hám muǵallimniń aytqanların jaqsı esitiwi ushın júdá zárúr. Ayna menen