Gafurov adaxam anvarovich

Yuqori siydik chiqarish yo‗llarining
Tug‗ma nuqsonlari 
Yuqori siydik chiqarish yo‗llari norasoliklari bolalarda uchraydigan 
tug‗ma nuqsonlar orasida nisbatan ko‗p uchraydi. Statistika mahlumotlariga 
qaraganda kasallik umumiy anomaliyalar orasida 37,0% ni tashkil qiladi 
(n.a.lopatkin, 
a.b.lyulg‘ko, 
1988). 
Zamonovaiy 
bolalar 
urologiyasining 

---

45 
tamoyillaridan biri – bu xar-xil anomaliyalarni uz vaqtida aniqlash va kerakli 
profilaktik va davolash ishlarini amalga oshirishdan iboratdir. Tekshirishlar 
natijasiga kura oxirgi yillarda ularning usishi kuzatilmokda.bu nuksonlarni 
klinik axamiyatga ega bulishi shundan iboratki: ular kichik anatomik uzgarishlar 
ostida 
funktsional 
buzilishlar 
chakirmasligi 
yoki 
kuchayuvchi 
buyrak 
yetishmovchiliga olib kelishi xam mumkin. Buyrak va siydik ajratish ahzolari 
nuksonlari bor bemorlarning 30-40%da pielonefrit, yukori kon bosimi, ikkilamchi 
tosh xosil bulishi vabuyrak bujmayishi kuzatiladi. Masalaning murakkabligi 
shundaki bu tugma nuksonlar kancha erta aniqlansa va uz vaqtida davolansa, 
ularning asoratlari kamayadi va yukoladi. Tekshiruvlar natijalariga kura, kupchilik 
bemorlarda yukoridagi kasalliklarda uziga xos klinik belgilar kuzatilmaydi. 
Natijada bu xol tashxisning kechikishiga olib keladi. Bahzi xollarda tashxis 2-8 
yilgacha kechikishi mumkin. Buyrak rivojlanish nuksonlari va siydik yuli 
kasalliklarini erta yoshdagi bolalarda tashxis kilish kiyinchiliklar tugdirmokda. 
Utkazilgan operatsiyalardan shu narsa mahlumki katta yoshdagi bolalarda buyrak 
va sidik yullari nuksonlari uzoq vaqt kuzga kurinmay kechishi, klinik 
belgilarning yuzaga chikmasligi, gomeostazning uzgarmasligi va bu xol 
keyinchalik ogir asoratlarga olib kelishi kup kuzatilmokda. Kupchilik bemor 
bolalarda buyrak va siydik yullari nuksonlari tasodifan tekshirish vaqtida 
aniqlaniladi. 
Buyrak va siydik yullari tugma nuksonlarining paydo bulishi antenatal davrga 
borib takaladi. Mahlumki antenatal davrda «kritik» kunlar mavjud bulib, bu vaqtda 
xar xil nojuya tahsirlar natijasida xomilada tugma nuksonlar vujudga keladi. 
Ularning kelib chiqishida siydik chiqarish yo‗llari sistemasi embriogenezining 
haddan tashqari murakkabligi asosiy rolg‘ o‗ynaydi. Mahlumki, buyrak rivojlanish 
vaqtida ontofilogenetik nuqtai nazardan uch davrdan o‗tadi:
1)
Oldingi- pronefroz 
2)
Birlamchi- mezonefroz 
3)
Doimiy- yoki metonefroz 

---

46