O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti

 
Mavzuni mustahkamlash uchun savollar 
1.
 
Byudjet Kodeksining mazmuni va uning byudjet 
munsabatlarini tashkil qilishdagi ahamiyatini sharhlab bering. 
2.
 
Yangi tahrirdagi Soliq kodeksining zarurligi va ahamiyati 
nimada? Misollarda tushuntiring. 
3.
 
―Makroiqtisodiy ko‗rsatkichlar prognozlari va davlat 
byudjeti parametrlari to‗g‗risida‖gi O‗zbekiston Respublikasi 
Prezidenti qarorlarining mazmunini tushuntiring.
Mavzu yuzasidan topshiriqlar
1.
 
 Byudjet qonunchiligini aks ettiruvchi klaster tuzing va 
izohlab bering. 
2.
 
 Byudjet qonunchiligini tashkil qiluvchi hujjatlar ro‗yxatini 
tuzing va har biriga qisqacha izoh yozing. 
3.
 
 Yangi tahrirdagi Soliq kodeksini tayyorlash zarurligini 
keltirib chiqargan omillar haqida ma‘lumot tayyorlang. 
4.
 
 Xorijiy davlatlarda byudjet qonunchiligi to‗g‗risida 
taqdimot tayyorlang. 

---

117
 
 
5-BOB. DAVLATNING BYUDJET-SOLIQ SIYOSATI 
5.1.
 
Byudjet siyosati, uning turlari, maqsad va vazifalari. 
Byudjet siyosatining taktikasi va strategiyasi 
Siyosat inson faoliyatining muhim sohalaridan biri 
hisoblanadi. Siyosat juda murakkab ijtimoiy voqelik bo‗lib, 
insonlarning turli (ijtimoiy, etnik, diniy) guruhlari o‗rtasidagi 
ularning manfaatlari va ehtiyojlarini davlat hamda davlat 
hokimiyatining turli institutlari orqali amalga oshirish borasida 
yuzaga keladigan o‗ziga xos munosabatlar yig‗indisidir. Siyosat 
– bu jamiyat ustqurmasiga taalluqli tushuncha bo‗lib, 
davlatning o‗z funksiyalari va vazifalarini amalga oshirishga 
qaratilgan rivojlanish yo‗nalishlari va chora-tadbirlarida 
namoyon bo‗ladi. Davlat tomonidan amalga oshiriladigan 
siyosat o‗zaro bog‗liq elementlardan tashkil topadi: 
birinchidan,
rivojlanishning u yoki bu bosqichida jamiyat 
hayotini yaxshilash va rivojlantirish uchun zarur bo‗lgan asosiy 
vazifalar va maqsadlar aniqlanadi va belgilab olinadi; 
ikkinchidan,
istiqboldagi va yaqin kelajakdagi vazifalar va 
maqsadlarga erishish uchun eng qulay, eng yaxshi natija 
beradigan zarur chora-tadbirlar ishlab chiqiladi; 
uchinchidan,
belgilangan vazifalarni amalga oshiruvchi 
shaxslar, ijrochi organlar, alohida vakolatli tashkilotlar 
aniqlanadi, kadrlar tanlanadi va joy-joyiga qo‗yiladi. 
Byudjet siyosati –
byudjet munosabatlarini tashkil etish 
tamoyillarining bajarilishini ta‘minlash, davlat va jamiyat 
oldida turgan maqsad va vazifalarni davlat byudjeti orqali 
amalga oshirish usullari, chora-tadbirlari va maqsadli 
faoliyatlari yig‗indisidir. 
Byudjet siyosati davlat va jamiyat rivojlanishining turli 
bosqichlarida turlicha bo‗lishi, ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyot 
darajasiga qarab o‗zgarib turishi mumkin. Byudjet siyosati: 

---

118

byudjet daromadlari bo‗yicha siyosat; 

byudjet xarajatlari bo‗yicha siyosat; 

davlat krediti siyosati; 

byudjet taqchilligini boshqarish siyosati; 

byudjetlararo munosabatlarni tashkil etish siyosati 
kabilarning uyg‗unligi asosida amalga oshiriladi. 
Demak, 
byudjet siyosati
– davlat moliya siyosatining 
tarkibiy qismi bo‗lib, umumdavlat moliyaviy resurslarini 
shakllantirish va jalb etish, taqsimlash, ulardan maqsadga 
muvofiq foydalanishga qaratilgan davlatning chora-tadbirlari va 
asosiy yo‗nalishlari yig‗indisidir.
Byudjet siyosatining aso-
siy vazifalari qatorida 
quyidagilarni ta‘kidlash 
muhim:
