Зиѐвуддин Раҳим, Одилхон қори Юнусхон ўғли

“Агар қишлоқлар аҳли имон келтириб, тақводор бўлганларида Биз уларга осмону ердан 
баракот 
(дарвозалари)
ни очиб қўйган бўлардик. Лекин улар 
(пайғамбарларимизни)
 ѐлғончи қилдилар. 
Шунда уларни ўзлари қилган гуноҳлари сабаб жазоладик” 
(“Аъроф” сураси, 96-оят).
Ояти каримада зикр қилинган “қишлоқлар” аввал яшаб ўтган, имон йўлини хушламаган қавмлар 
маконидир. 
Яъни, мана шу қишлоқ аҳолиси пайғамбарлар олиб келган нарсаларни тасдиқлашганида, Аллоҳга 
тақво қилишганида осмон Парвардигор изни билан устларига баракали ѐмғир ѐғдирарди, ер турли ноз-
8
Ҳайсамийга кўра, ривоят санадида Исмоил ибн Амр Бажалий бор. У заифдир. 
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

16 
неъматларни ундириб чиқарарди. Натижада ризқлари кенгаяр, яхшиликлар кўпаярди. Аммо ундай 
қилишмади, пайғамбарларни ѐлғончига чиқаришди. Шу сабаб Аллоҳ уларга муносиб жазо берди. 
Имом Розийга кўра, осмон баракалари – ѐмғир, ер баракалари – ўсимликлар, мевалар, чорва моллари 
кўплиги, тинчлик, саломатлик. Зеро, осмон ота, ер она ўрнидадир. Иккиси сабабидан – Аллоҳ таолонинг 
яратиши, тадбири билан – барча манфаатлар, яхшиликлар ҳосил бўлади (“Ат-тафсирул кабир”). 
Аллоҳ таоло айтади: 
"-------------------------------- Арабий матн----------------------------------" 
“Агар улар 
(тўғри)
йўлда собитқадам туришганида Биз уларни мўл ѐмғир билан суғорган 
бўлардик” 
(“Жин” сураси, 16-оят).
Ибн Аббос розияллоҳу анҳу айтади: “Ушбу оят етти йиллик қурғоқчиликни бошидан кечирган 
Қурайш кофирлари ҳақида нозил бўлган” (Асъад Ҳавмад, “Айсарут тафосир”). 
Абу Молик: “Оятдаги “ѐмғир”дан мурод “бойлик”дир”, деган (Абд ибн Ҳумайд ривояти). 
Рабийъ ибн Анас оятдаги “мўл ѐмғир”ни “фаровон ҳаѐт” деб тафсир қилган (Абд ибн Ҳумайд 
ривояти). 
Яъни: агар Қурайш кофирлари Аллоҳга имон келтириб, ибодат қилишганида Аллоҳ самодан жуда 
кўп баракали ѐмғир ѐғдирарди. Натижада ризқлари кенг, ҳаѐтлари фаровон бўларди. 
Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилган: 
"-------------------------------- Арабий матн----------------------------------"