Sportda matematika

Somatik xujayralar 
Jinsiy xujayralar 
1 
2 
1.
 
Yadro 
tarkibida 
xromosomalar 
soni diploid sonda 2p bo‘linadi. 
2.
 
Xujayralar va amitoz yo‘llari bilan 
ko‘payadi. 
Bunday ko‘payish natijasida xosil 
bo‘lgan qiz xujayralarda xuddi ona 
xujayrasidagi kabi xromosomalarni 
soni 2p diploid xolda bo‘ladi. Amitozda 
esa DNK mikdori ikki xissa ortadi
.
1.
 
Yadro tarkibida xromosomalar soni 
gaploid p sonda bo‘ladi.
2.
 
Jinsiy xujayralarni etilish meyoz yo‘li 
bilan ro‘y beradi. Natijada xosil bo‘lgan 
jinsiy xujayralarda xromosomalar gaploid 
sonda bo‘ladi. Jinsiy xujayralari 2 xil 
bo‘lganligi sababli, meyoz spermatogenez 
xollarida ro‘y beradi.
Aloxida mitoz bo‘linish xaqida tushuncha beriladi. Mitoz tashkil etuvchi fazalarni qisqa 
xarakteristikasi bayon etiladi. Buni doskada o‘qituvchi profaza, metafaza va telofazalarni 
sxemalarini chizib ko‘rsatadi.
Embrional rivojlanish etaplari quyidagi preparatlarda o‘rganiladi. 
 
Preparat №6 
Dengiz chuchka spermatozoidlari. Temirli gematoksilin buyogi. 
Mikrosop ostida spermatozoidlar kuyidagi kismlardan iborat: binafsha rangga buyalgan dumalok 
yoki ovalsimon boshcha, toraygan buyicha va dum kismi. Dumalok yadro bosh kismida joylashgan 
bulib, sitoplazma esa yadro atrofida yupka kavat xolida joylashgan. 
 
Preparat №7 
Mushukning tuxum xujayrasi. Gematoksilin – zozin bo‘yog‘i. 
Mikroskop ostida tuxumdonda xar xil rivojlanish davrida etilayotgan xujayralarni kurish mumkin. 
Etilgan tuxum xujayra dumaloq shaklda, binafsha rangli yadro markazda ifodalanadi. Tuxum 
xujayrasi atrofdan avvalyaltiroq parda va bundan tashqari folikulyar xujayralar qatlami bilan 
uralgan. 
 
Preparat №8 
Baqa blastulasi
Baqa balstulasi tulik notekis maydalanish natijasida xosil bo‘ladi. Blastuda animal va vegetativ 
qutblar farqlanadi. Animal kutbda bir necha qavat joylashgan mayda blastomerlardan iborat, 
vegetativ qutbida esa sariklik moddadan iborat bulgan yirik blastomerlardan iborat. Blastotsel 
bushligi notug’ri shaklda bo’lib, ekssentrik joylashgan.
Preparat №9 
Somitlar, xorda, nerv naycha (tovuq murtagi). Temirli gematoksilin buyogi 

---

259 
Embrionda gastrulyasiya protsessi natijasida tashki tomondan kup kavatli ektoderma va ichki 
tomondan yupqa entoderma kavatlari xosil buladi. Ektodermadan ichak naychasi shakllanadi. 
Ektodermaning markaziy, birlamchm nerv naychasi xosil buladi. Nerv naychasi ostida xorda 
joylashgan. Xordaning yon tomonlari somitlarga ajralgan mezodermadan tuzilgan. Splanxnotom 
somiti esa parietal va visseral varaqlarga ajralgan.
 
Preparat №10
Odam yuldoshi. Gematoksilin – zosin buyogi. 
Yuldosh ikki qismdan iborat – ona va bola qismlardan. Ona qismi bachadonning shilliq pardasining 
xosilmasi bulib, bazal plastinkadan, biriktiruvchi to’qimali tusiqlardan va qon bilan tulgan 
bushliqlardan iborat. Yuldoshning bola qismi esa trofoblastik epiteliy va embriondan tashqari 
biriktiruvchi to’qimadan iborat. Bu turdagi biriktiruvchi to’qima xorial surg’ichlarning asosini xosil 
etib, ona organizmining qon tomirlari bilan kontaktda buladi.