Sportda matematika

 
 O‘quv mashg‘ulotining maqsadi
: 
1.
Tana yuzalari va o‘qlari haqida tushuncha. 
2.
Umurtqa pog‘onasining tuzilishi,turli qismlarining morfologik farqini bilib olish.
3. Ko‘krak qafasi va uni tashkil etuvchi tuzilmalar.
 
 Mashg‘ulot o‘tkazish natijasida talabalar quyidagilarni bilishi kerak: 
1.
 
Umurtqaning umumiy tuzilish principlari
. 
2.
Bo‘yin, ko‘krak va bel umurtkalarining tuzilish xususiyatlari. 
3.
Dumg‘aza va dum suyaklarining tuzilishi. 
4.
Umurtqalarning o‘zaro birikishi. Qovurg‘a suyaklarining klassifikaciyasi. 
5.
Qovurg‘a suyagining tuzilishi va funkciyasi. 
6.
To‘sh suyagining tuzilishi. 
7.
Tana konstituciyasi va ko‘krak qafasining shakli haqida tushuncha. 
 Dars o‘tish natijasida nima qila bilish kerak: 
Tana vaznlarini va o‘qlarini ajrata bilish. 

---

261 
1.
Umurtqani to‘g‘ri ushlab, qismlarini to‘g‘ri aytib berish. 
2.
Umurtqalarni bir-biridan ajrata bilish. 
3.
Umurtqani to‘g‘ri joylashtira bilish. 
4.
Umurtqa o‘q atrofidagi xarakatlarni ajrata bilish. 
5.
Qovurg‘alarni to‘g‘ri ushlash. 
6.
Qovurg‘alarning o‘ng va chapligini ajrata bilish. 
7.
To‘sh suyagini, qovurg‘a elementlarini to‘g‘ri ko‘rsata bilish. 
8.
Qovurg‘alarni bir-biridan ajrata bilish. 
9.
Mashg‘ulot mazmuni
 
Odam tanasi quyidagi qismlardan tashkil topgan: ko‘krak, qorin, tos, erkin qo‘l suyaklari – elka, 
elka oldi, panja, oyoq suyaklari skeletida esa son, boldir, oyoq panjasi qismlaridan farqlanadi.
Odam tanasida turli qismlarni yoki anatomik a’zolarni bir-biriga nisbatan joylashishini aniqlash 
uchun maxsus tekisliklardan foydalaniladi. Bu tekisliklar tanani simmetrik bo‘laklarga ajratadi. 
Sagittal tekislik tanani chap va o‘ng bo‘limlarga ajratadi. Agar sagittal tekislik tananing o‘rta 
qismidan o‘tsa, o‘rta tekislik deb ataladi.
Gorizontal tekislik tanani ko‘ndalang kesib uni bosh kranial va pastki kaudal bo‘limlarga bo‘ladi.
Frontal tekislik tanani oldingi va orqa bo‘limlarga ajratadi. 
Yuqorida ko‘rsatilgan tekisliklar bir-biriga nisbatan perpendikulyar xolatda joylashishi mumkin. 
Ikkita tekislikni bir-biriga nisbatan kesib o‘tish simmetriya o‘qi yoki aylanish o‘qi xosil bo‘ladi. 
Vertikal o‘q atrofida ro‘y beradigan tana zvenolarining harakatlari gorizontal tekislikda sodir 
bo‘ladi. 
Gorizontal va sagittal tekisliklar bir-birini kesib o‘tishi natijasida saggital o‘q hosil bo‘ladi. Bu 
to‘g‘ri chiziq tananing oldingi va orqa tomonlarining nuqtalarini bir-biri bilan birlashtiradi. 
Frontal va gorizontal tekisliklarni kesib o‘tish natijasida ko‘ndalang o‘q hosil bo‘ladi. Bu chiziq 
tananing chap va o‘ng tomonlarining nuqtalarini birlashtiradi. Bu o‘q atrofidagi xarakatlar sagittal 
tekislikda ro‘y beradi.