Sportda matematika

Sinovial xaltalar
-
ko’proq bo’g’im soxasida yoki payni suyakdan aylanib o’tgan joylarda 
uchraydi. Sinovial xaltacha yassi ikki devorli qopcha bo’lib, sinovial qobiq bilan o’ralgan va 
bo’shlig’ini ichida ma’lum miqdorda sinovial suyuqlik saqlanadi. Xaltachalarni xajmi bir necha 
mm. dan bir necha smyugacha bo’ladi. Ba’zi xaltachalar bo’g’im bo’shligi bilan tutashadi.
11
 
Sesamosimon suyaklar
 
– muskul va bo’g’imlarning yordamchi apparati bo’lib, muskullarning 
paylari ichida, bo’g’imlarga yaqin joylashgan. Sesamosimon suyaklar kichkina nuxatsimon 
suyakchalar bo’lib, ular odatda muskulning suyakga birikish burchagini o’zgartiradi, natijada, 
muskulning kuch elkasi oshadi va xarakat effekti kuchaytiriladi. Organizmda eng yirik 
sesamosimon suyaklarga tizza ustki suyagi misol bo’la oladi. 
Xarakat funksiyalarini idora etilishi. 
Xarakat funksiyalarini markaziy va pereferik nerv tizimlari orqali idora etiladi. Ikkala tizimning 
xamkor faoliyati tufayli organizmning tashqi muxit ta’sirotiga bergan oddiy javob reaksiyalaridan 
tortib, toki yuqori mutaxasislashgan xarakatlarni bajarilishi ta’minlanadi. Xarakat funksiyalarni
bajarilishda nerv tizimining quyidagi tarkibiy qismlari ishtirok etadi: 
Pustloqning xarakat zonasi – xarakatlarni taxminiy bajarilish rejasi aniqlanadi. 
Pustloq osti zonasi – ongli xarakatlarni idora etadi. 
Miyacha va bazal yadrolar – fazoda va ma’lum vaqt ichida xarakatlarni aniq bajarilishi nazorat 
qilinadi. 
Talamus – sezuvchi impulslarni o’tkazish markazi. 
Orqa miyaning neyronlari – o’tkazuvchi tizimni tashkil etadi. 
Muskul retseptorlari va proprioretseptorlar – ta’sirotni qabul qilish, qo’zg’olishni uzatish. 
Ko’rsatilgan tizimning xar bir zvenosida xarakat analizatorining perifirik uchidan boshlab, 
muskullarda va bo’g’imlarda joylashgan retseptorlar va proprioretseptorlarning ta’sirlanishi 
natijasida, qo’l-oyoq bo’g’imlari va muskullarni xolati xaqida signallar pustloq osti soxasi orqali va 
miyacha ishtirokida nerv tizimiga etkaziladi.