Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат шарқшунослик университети

Бу танланган ҳикоялар ҳақида 
Бу тўпламдаги ҳикоялар турли бадиий йўналишларга мансубдир. Улар 
ичида фақат васфга таянган ва у билан кифояланган, ёки диалогни кўп 
ишлатган, ёки бу икки тУммонни бирлаштриб ёзган ёзувчилар бор. Баъзида 
бир ҳикоялар 3 шахс номидан ёзилади, баъзилар “мен”дан баён қилади. 
Баъзи ҳикояларда барча араб давлатларида учрайдиган араб оламини 
муштарак воқелиги учрайди ва у очиқча ёки сиртдан намоён бўлади. Аммо 
фақат бир мамлакатда учраб бошқа араб мамлакатларида учрамайдиган 
муаммолар ва реалликлар унча кўп эмас. Бу ҳодиса қанчалик 
мамлакатларнинг ривожланишида бир бирига яқинлиги ва қанчалик янги 
маданиятида умумий ўхшашликлар мавжуд, қанчалик ўзаро таъсирланиш 

---

143 
рўй берганига боғлиқдир. Шунингдек, араб олами мустамлака даврида 
қанчалик таъсирлангани ҳам аҳамиятли, бу ҳол хориж сўзларини кераксиз 
ишлатганда сезилади, чунки араб тилида ўша маънони ифодаловчи сўз бўлса 
ҳам бу чет тили сўзи ишлатилади, ёки сийқаси чиққан услубни 
ишлатилишида ёки жумлани тузишдаги ўхшамасликда билинади. 
Мен ҳикояларини танланган ёзувчилар турли авлодга мансубдир, 
баъзилари ҳозирги кунда энг яхши маҳсулотларни бермоқда, ҳикоя ёзишни 
олдинроқ бошлаган бўлса ҳам. Бошқалари ўн, ҳатто йигирма йил бери 
самарали ёзиб келмоқда. Ва у ўзининг борлигини, ижод қилишга қодир 
эканлигини исботлаб келмоқда, янгиланиш босқичидан ўтмоқда ва “... 
яхшироқ ижод қилишга имкон йўқ” деган мақол нотўғри эканлигини 
исботламоқда. Ҳақиқатда маърифатга қаратилган оламда бундай мақолга 
ўрин йўқ, чунки бу олам келажак сари тинмасдан кетмоқда. 
Ёзувчилар ҳамма араб давлатларининг намояндаларидир. Баъзилари 
яшаётган минтақаси ташвишларини акс эттиради ва маҳаллийликка 
берилади. Баъзилари ундан кўтарилиб умумийликка интилади, ҳатто 
жуғрофия чегараларидан ўтади, чунки араб олами ташвишлари ягона 
бўлмаса ҳам, бир -бирига ўхшайди, яқин, хатто бир деса ҳам бўлади. 
Улар турли адабий йўналишда ижод қиладилар ва ҳикоя қоидаларига, 
шаклларига риоя қилишга ҳаракат қиладилар.Лекин баъзилари ҳозирги 
кундаги ёзиш оламида хеч қандай янгилик қўшмайдилар. Масалан ёзиш 
технологиясидан “Туш” кўришни ишлатиш, онг оқими (ىعولا رايت), ички 
монолог (تاجانملا), ички диалог (ىلخادلا راوحلا), ассоциатив фикрлаш ( بولسا
ىعادتلا), чекиниш (دادترلاا), монтаж (جاتنوملا), каби ҳозир кенг тарқалган 
воситаларни ишлатмайдилар. Ижодкорлар бу воситаларга эски, аммо зарур, 
колипларнинг босимидан қутулиш учун мурожаат қиладилар. Бошқалар эса 
бу ёзиш технологиясидан қисман ёки тўла, самарали фойдаланадилар ва улар 
устига турли вазифа юклайди.
Ҳикоялар таҳлилига ўтишдан олдин бу ерда бир нечта масалага ишора 
қилмоқчиман. 

---

144 
Мен бу ҳикояларни шарҳ этишга ҳаркат қилмадим ва уларни 
тушунтиришга ҳам интилмадим. Акс ҳолда ўқишга ва кашф этишга қизиғи 
қолмайди. Мен фақат озгина ёритаман, лекин тўла эмас, ҳикояни таҳлилда 
тўла очиб бермайман, озгина ёрдам бераман холос. 
Ҳар бир танқидчи ёки ўқувчи матнни ўзининг мижози ва маданияти 
орқали тушунишга ҳақдир. Санъатда битта тафсирнинг ўзи фақат тўғри 
бўлмайди, қолганлари эса нотўғри чиқмайди. Бу масалада тафсирлар сони 
кўп бўлади. Қанчалик асар етук бўлса атрофида турли қарашлар кўпаядива 
нуқтаи назарлар ошади. 
Буюк санъат минг йиллар яшайди, чунки ҳар бир авлод уни шундай 
тУммондан ўзи учун кўрадики, ўша асардан лаззатланади ва уни қадрлайди.
Биз учун муаллиф нима демоқчи бўлган ўз матни билан - унга муҳим 
эмас, ўша матнни ўзи нима дегани биз учун муҳим, биз ўша матндан нимани 
тушундик,тўсатдан ички ҳиссиёт орқали тушундик, шу муҳим, бу 
муаллифнинг зиммасига ҳеч нарсани юкламайди.