Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат шарқшунослик университети

Савол ва топшириқлар. 
1.
Xалиж мамлакатларида адабиётида модернизмни қандай вужудга 
келган? 
2.
Модернизм пайдо бўлишининг асосий сабабларини айтинг. 
3.
Модернизмнинг қандайўзига хос хусусиятлари бор? 
4.
Модернистик йўналишдаги асарларга мисол келтиринг. 

---

152 
Амалий машғулот 4 
Абдулқодир Оқил 
САВОЛ
Абдурасул қабрдан турди, камзулини қоқиб, чўнтагидан кўзгуни олди, 
унга тикилганча ғўлдиради: 
-
Ўзимни мўйловим ўзимнинг бурнимга қанчалик ёқимсиз санчилиб 
қитиқларди-я! – Ва қўшниси Солмонга насиҳатомуз таъкидлаб қўйди: - 
Қарагин-а, ҳеч кимга менинг ўрнимни эгаллашига йўл қўймагин. 
Салмон энсаси қотиб тўнғиллади: 
-
Агар сен одатингга кўра кечикмасанг. 
Шаҳардаги олУммон Абдурасулни асабийлаштирар, бироқ оғир ҳаёт уни бу 
ерга келиб туришига мажбур қиларди. Шаҳардан бошқа яна қаердан ҳам 
мемуарлар ёзиш учун тоза қоғоз топиш, яна қаердан ҳам шарикли авторучка 
учун стержень сотиб олиш мумкин? Биров бу сафар у на қоғоз ва на стержен 
учун бормаганди. Бугун эрталаб у газетада нейтрон бомба ҳақида ўқиб 
қолди. У бу хабарнинг қанчалик тўғрилигини текшириш учун борди. Сабаби, 
агар бу ҳарбий янгилик портлагудек бўлса, ўзларининг қабристонида ўз 
вақтида хавфли радиациядан сақланиш чораларини кўриб қўйиши керак эди. 
Абдурасул қаҳвахонага кирди ва официант болакайни ёнига имлади: 
-
Айтчи, нейтрон бомба ҳақидаги гаплар ростми? 
Болакайнинг юзида довдираш аломати сезилди: 
-
Кечирасиз, нима дедингиз? 
-
Нейтрон бомба ҳақидаги гаплар ростми? 
Болакай кимгадир бақирди: 
-
Профессор Аббос, нейтрон нима?! 
Аббос, муаллим навбатдаги папиросни бураётган эди, жавоб бермади. 
Кўр қария деди: 

---

153 
-
Сиз билимлардан узуқ-юлуқ парчаларни йиғиб олгансиз? 
Меҳнат биржасида хизмат қиладиган Абдул Воҳид ҳам, ичидагиларни 
айтиб олишни лозим деб топди: 
-
Мен, бу Муҳаммад Алини енгган бокёр деб ҳисоблайман. 
Бу изоҳлардан қониқмаган официант-болакай яна сўради: 
-
Аббос муаллим, нейтрон нима?! 
Ҳамманинг нигоҳи Аббосга қаратилди. У мактаб директори, у ҳамма 
нарсани билиши шарт. Бир дақиқали фикрлагандан сўнг “профессор” 
Аббос қатъий ҳукмини эълон қилди: 
-
Нейтрон – бу французлар ишлаб чиқарган автомобил. 
Унинг сўзларига жавобан қўллаб қувватлаш оҳангидаги дўстона 
хитоблар янгради. Бироқ Абдурасул норози оҳангда эътироз билдирди: 
-
Бу ахир ҳаётимизга хавф солаётган янги бомба-ку. 
Бироқ унга ҳар тУммондан турли ҳақоратлар ва сўкишлар ёғилди ва 
бошининг ёнидан шиша визиллаб учиб ўтди. 
Абдурасул энг оғир вазиятларда ҳам асло ўзини йўқотмас, 
руҳини туширмасди. Масалан, у полициячиларнинг кўринишидан асло 
қўрқмас, аксинча, тунги вақтлари уларга ўғриларни тутишда ёрдам 
берарди. Шу сабабли, тинчланиб олгач фикрини бир жойга жамлаб, 
яқин ўртадаги полиция маҳкамасига йўл олди. У ерда уни 
хушмуомалалик билан кутиб олишди: 
-
Сизга қандай ёрдам беришимиз мумкин? 
-
Мен нейтрон бомбаси ҳақида гаплашмоқчи эдим – деб жавоб берди у. 
-
Сизнинг бомбага алоқангиз борми? 
-
Йўқ. Сиз мени нотўғри тушундингиз. Мен фақатгина нейтрон 
бомбасининг портлаши қанчалик хавфли эканлигини билмоқчи эдим? 
-
У ҳеч қандай хавф-хатар туғдирмайди. Тинчгина кетаверинг. Агар 
шайтон юрагимизга ёмонлик қутқусини солмаса, биз билан ёмон нарса 
содир бўлмайди. 

---

154 
Абдурасул енгил тортиб жилмайиб турган навбатчи ходимнинг 
қўлини мамнуният билан маҳкам сиқди. 
Қабристонга қайтгач Абдурасул кимдир унинг қабрига ётиб олибди. Бу 
сурбет одамни қўрқитиш учун Абдурасул ваҳшат билан иррилади ва 
келган жойига қайтиб кетишини талаб қилди. Бироқ нотаниш одам ҳам 
анойилардан эмас эди. У опоқ кийими қатидан яхши чархланган 
пичоқни чиқарди ва Абдурасул қўрқувдан юраги товонига тушиб 
кетди. Қўшнисининг эҳтиёткорлик билан шивирлагани эшитилди: 
-
Айтгандимку сенга, кечикмагин, деб. 
Абдурасул тиниқиб ухлаб олиш учун янги жой излаб кетди.