O‘zbekiston zamini /2019 Tahrir hayʼati

Land of Uzbekistan
Земля Узбекистана
4/2021

---

O‘ZBEKISTON ZAMINI
4/2019
18
hisobiga JBK-da o‘rtacha yillik suv sarfi nisbatan 
yuqori bo‘lgan 13,6 m3/s. 2010 yilda yilning quruq 
va bahor faslining kam yog‘in kelishi sababli suv 
sarfi nisbatan kam bo‘lgan 7,2 m3/s. 
JBK suvi minerallashganlik darajasining 
2000-2020 yillar davomida ko‘payganligi 
ushbu kollektor-zovur suv sarfiga bog‘liq 
bo‘lmagan 
holda 
oshganligini 
bildiradi 
(1-rasm).
JBK-ning suvi Zafarobod tumani Pistalitog‘ 
qishlog‘i hududida oli zovuriga kelib qo‘shiladi. 
JBK zovuridan olingan natijalarni quyidagicha 
baholash mumkin. Korrelyatsion bog‘lanish 
1-rasm.
 Jizzax bosh kollektorining o‘rtacha yillik suv sarfi 
va mineralizatsiyasi o‘zgarishi dinamikasi.
minerallashganlik darajasi korsatkichida aniqlandi, 
chunki arid (qurg‘oqchil) hududlarda tuproq 
sharoitlari tuproq sho‘rlanishi bilan chambarchas 
bog‘liq. Mineralizatsiya zovur suv sarfi bilan 
R2 = 0,0109 korrelyatsion bog‘langan bo‘lib, bu 
bog‘lanish zovur suvlarining minerallashganlik 
darajasini yomonlashganini va minerallashganlik 
zovur suv sarfiga bog‘liq bo‘lmagan holda 
o‘zgarganlini ko‘rsatadi (1-rasm).
JBK zovurining oylik o‘rtacha suv sarfi 
va minerallashganlik darajasi 2-rasmda berilgan 
bo‘lib, grafikda suv sarfi asosan mart oyidan 
ko‘tarilishi ko‘rinib turibdi, buning asosiy sababi 
yillik yog‘ingarchilikning asosiy qismi qish va 
bahor fasllarida yog‘ib bo‘lganligidir.
2000-2020 yillarda suv sarfi o‘rtacha 
9,94 m3/c bo‘lib, yanvar (10,9 m3/c) oyidan may
(15,6 m3/c) oyigacha suv sarfini ko‘tarilishning 
sababi qishgi va bahorgi yog‘ingarchilik bo‘lsa,
iyun (10,11 m3/c) oyidan avgust (4,7 m3/c)
oyigacha pasayishi sug‘orish davriga to‘g‘ri 
2-rasm.