Sh. H. Usanov, M. X. Tinibekov harbiy toksikologiya

Nazorat savollari

1. Sinil kislota qanday xossalarga ega? 2. Sinil kislota bilan zaharlanish 

qanday  kechadi?  3.  Sinil  kislota  qanday  asorat  va  oqibatlarni  keltirib 

chiqaradi? 4. Xlorsian bilan zaharlanish qanday kechadi?

---

66

11-§. UGLEROD OKSIDI (CO)DAN ZAHARLANISH

Is  gazidan  harbiy  maqsadlarda  foydalanilmaydi.  Biroq  harbiy 

harakatlar  vaqtida  ham,  kundalik  sharoitda  ham  is  gazidan 

zaharlanish  hollari  ko‘p  uchraydi.  Shuning  uchun  bu  gazning 

xususiyatlariga  hamda  undan  muhofazalanish  va  insonlarning 

xavfsizligini ta’minlash masalalariga katta e’tibor beriladi.

Is  gazi  rangsiz  va  hidsiz  gaz  bo‘lib,  ko‘k  rangda  yonayotgan 

olovda juda ko‘p miqdorda mavjud.

Is  gazi  havo  tarkibida  doimiy  mavjud  bo‘lib,  uning  havodagi 

tabiiy miqdori 0,01–0,9 mg/m

3

 yoki 0,0001% dan kamroqni tashkil 

qiladi.  Bu  miqdor  vulqonlar,  botqoqliklardan  chiqadigan  gazlar, 

o‘rmon  yong‘inlari  natijasida  hosil  bo‘ladigan  gazlar  tarkibidagi  is 

gazi hisobiga doimiy ravishda muvozanatda turadi. Bundan tashqari, 

is gazini o‘simliklar, mikroorganizmlar va odamlar ham ajratadi.

So‘nggi  paytlarda  texnik  taraqqiyot  oqibatida  insonlar  faoliyati 

natijasida – metallni qayta ishlash, ko‘mir ishlab chiqarish, portlatish 

ishlari olib borish, har xil yoqilg‘ilarni yoqish va boshqalar hisobiga 

yiliga  qo‘shimcha  550  mln.  tonna  is  gazi  atmosferaga  chiqarilib 

yuboriladi.  Ularning  36–62%  ni  avtomobillardan  chiqqan  gaz 

tashkil qiladi. 

Havoda  is  gazi  miqdorining  oshishi  inson  organizmida 

karboksigemoglobin miqdorining oshishiga olib keladi.