Бошланғич таълим педагогикаси ва методикаси факулктетлари

қоғозлари қатъий бўлган маълум шаклларни талаб қи-
лади. Бундай «қатъий шакллар», шаблонлар сўзлашув
нутқига, бадиий адабиётга, публицистикага ўтса, нутқ-
ни бузиши мумкин. Уринсиз канцеляриэмлар мажлис-
ларда, кенгашларда, гаэеталарда, радио, телевидение-
дан сўзланган нутқларда кўплаб учрайди.
«Бундан 365 кун муқаддам сиз билан биз ўз ҳаёти-
мизда қатъий бурилиш ясаб, зўр синовлар 
шароитига
бевосита қадам қўйдик. Илгариги вақтда фақат эркак,
эндиликда эса ҳам эркак, ҳам хотин бошчилик қилади-
ган оила масаласи ўэингизга маълум бўлганлиги учун
бунга кенг равишда тўхтаб ўтиришни лозим кўрмай-
ман. .» (А. Қаҳҳор). Ана шу иккитагина 
гапда бешта
канцеляризм ишлатилган. Гаплардаги «365 кун муқад-
дам», «қатъий бурилиш ясаб», «зўр синовлар шароити-
га бевосита қадам қўйдик», «ҳам эркак, ҳам хотин бош-
чилик қиладиган оила масаласи», «бунга кенг равишда
тўхтаб ўтириш» трафарет (сийқаси 
чиққан) бирикма-
лар бўлиб, ижтимоий 
ҳодисаларни ифодалашга 
мос-
лашган, бу ўринда эса нобопдир. Бундай баландпарвоз
нутқдан тингловчи керакли нарсаларни ажратиб олиш-
гя қийналади. Тингловчининг анчагина 
вақтини олган
43 сўздан иборат бу парчадан қуйидагилар 
англаши-
лади, холос: «Бундан бир йил олдин 
иккаламиэ тур-
53
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

муш қурднк. Ҳознр рўзғорнн иккаламиз бошқзряпмиз>.
43 сўз ўрнида 11 сўз. Бунннг устига фнкр жуда равшан,
ифодалар жуда аннқ!
Уқитувчи нутқининг аниқлиги