Кирисиў. Жеке раўажланыў биологиясы пәниның раўажланыў

4-сораў: 
Диффенцировкаланған клеткаларда ядроның генетикалық 
эквивалентлиги проблемасы ҳаққында түсиник.
Клетка дифференцировкасы түсинигин 1 рет немец зоология Август 
Вейсмон XIX әсир ақырынларында дәлилеп Берген еди. Буниң тийкарында 
дробления ўақтында нәсиллик белгилер толық теңдей блостомерлерге өтпейди 
деген. 
Деген менен бул гипотезоны будан-да алдын немец биологи Негели ҳәм 
Рулорда айттқан еди. Клетка бөлимлерде толық болмаған нәсиллик белгилер 
бөлинеди. Ҳәр бир бластомер ядролары теңдей болмайды деген. Тек ғана 

---

69 
келешек жыныс клеткалары ғана зиготадан теңдей нәсиллик белгилерди алады, 
ал самотикалық клеткаларда бундай болмайды. 
Бирақ бул илимпазлар нәсиллик белги дегенди улыўма түсиникке ийе еди, 
бирақ Вейсмон бундай белгилерди тек хроматинде екенлигин ямаса ядродағы 
нуклопротеидлерден екенлигине исенеди. Усындай тең нәсиллик бөлинбеў 
ҳәзирги күнги илимде бул репликация дәрежесиндеги регуляция дегенге тең 
келеди. 
Эухроматин мейозди күшли бойлады себеби актив генлер бар. Вейсмон 
бул процессти хромосомалардан Димуниция процессине ямаса нәсиллик 
белгилерди тартып алыўға тийкарлады. Мысалы: Бул аскариданиң клеткасында 
көрди. Ал егерде жыныс клеткалары пайда етиўши бөлиниўде нәсиллик 
белгилер ямаса жынысый хромотинлерге өзлери димулациясыз-ақ топланды. 
Кейин бул көп тексериледи. Деген менен димуницияда айрым нәсиллик 
белгини алып жүрмеген хромосома бөлеги гетерхромотинлер қалып қояды. 
Бирақ эухроматин болса, бул ҳәр блостомерде сақланады. Буны енди тек 
тәжирийбе шешиўи керек. Буны толық Шпеман Тритон мәйек клеткаларында 
шешип берди. Ол атаманған мәйек клеткасын ортасынан шаш пенен мегатура 
келеди оны екиге болды. Енди ядросы бир жағы бөлинип баслады, ал екиншиси 
бөлинбейди, ал енди ядролы жағы 16 блостимер болғанда лигатуралы сақлаў 
босатты енди екинши бөлегине ядродан аз өтти. Енди ол жерде бөлиниў 
басланады. 
Улыўма енди еки тәрепиндеде дефектсиз зародыш раўажланады. Демек 
ядро нәсиллик материалын өзинде сақлап қалған ямаса тритонда 16 
блостомерге шекемги раўажланыўда нәсиллик белгилердиң бөлиниўиндеги 
теңлиги сақланғанлық анықлады. Бул еле толық анализ емес тек 16 блостомер 
дәўирине шекем тексериледи. 
Бирақ бундай методлар әсиресе өсимликлерде жүдә көплеп ислетилген. 
Мысалы: Америка илимпазы Стюарт бир ғана геширдиң флоэма клеткасынан 
толық организмине өсирип шығарған. (тамыр, пақал, жапырақ, гүл). Бирақ 
ҳайўанларды жүдә кем. Мысалы: аз кем дифференцировкаланған клеткаларда 
губкалар, ишек қуўыслылардан алынған.