Менга берилган материални ўзбек тилига таржимон қилганимда рус сўзларининг айримларини қуйидаги таржима қилиб ишлатганман

субдискретизация блокида
рангфарқ ташкил 
этувчиларни ўзгартириш имкони мавжуд бўлади, яъни 4:4:4 
форматдаги (YUV24) ёки 4:2:2 форматдаги (YUV16) модель (4.2 -
расм). Бу ерда YUV- битта ёруғлик ва иккита рангфарқ ташкил 
этувчи. Бунда 4:2:2 модели кичик элементлар сони кўп 
бўлмаганда, ранглар биридан бирига текис ўтадиган реал тасвир 
сюжетларини сиқишда кам бузилишлар киритади. Компьютер 
графикасидаги сунъий тасвирларда кўп кичик деталлар тасвири 
мавжуд бўлиб, рангдан рангга ўзгариш тез амалга ошганда, 4:4:4 
модулидан фойдаланган маъқул, аммо бунда рақамли оқимнинг 
тезлиги оширилиши керак.
4.2-расм YUV ранглар модели 
Тўғри ДКЎ блокида
уч ташкил этувчи тасвир сигнали 
қатлам бўйича блокларга тақсимланади (кўпинча 8х8 пиксель 
қийматли) ва улар устида ДКЎ амалга оширилади. Натижада 
ДКЎ коэффициентлари матрицаси олинади ва улар сигнал 
энергиясининг 
спектрал 
таркибий 
қисмлар 
бўйича 
тақсимланишини характерлайди. Бундай ҳолатда одатда, 
блокнинг асосий энергияси ДКЎ матрицаларининг чап юқори 
коэффициентларига жамланади ва бошқа коэффициентлар 
қийматлари эса 3.5.б- расмда кўрсатилганидек кичик ёки “0”га 
тенг бўлади.
Сўнгра 
кодлаш блокида
видео маълумотлар ҳажмини 

---

131 
қисқартириш мақсадида,
ДКЎнинг ноль қийматли кетма-кетлик 
коэффициентлари, статистик компрессорлар серияси (RLE) 
ёрдамида, 
қайтарилишишига 
каррали 
қиймат 
билан 
алмаштирилади.
RLE 
компрессоридан 
сўнг, 
чиқиш 
маълумотларини самарали пакетларга жойлаштириш учун, 
жадвалли Хаффман кодери қўлланилади ва кадрда учрайдиган 
код комбинациясининг қайтарилишига қараб, узатиш битлари 
мослашган холда қайта тақсимланиб чиқишга берилади. Демак 
бунда кўп учрайдиган код комбинациялари қисқа кодлар билан, 
кам учрайдиганлари узун кодлар билан узатилади. 
Компрессор сиқиш коэффициенти ошириш учун ДКЎ 
коэффициентлари матрицасини кескин-кесиксимон (зигзаг) 
кўринишдаги ўқиш қўлланилади, бу нолли коэффициентлар 
кетма кетлик занжири узунлигини оширади (3.5.б-расм). Ушбу 
босқичда сиқиш ҳеч қандай сифат ва ахборот йўқотишларисиз 
амалга оширилади, лекин тасвир сиқиш коэффициенти,тасвир 
сюжетига боғлиқ ҳолда, камроқ бўлади ва 10-20 мартадан 
ошмайди. Сиқиш коэффициентини бошқариш учун ДКЎ 
коэффициентлари матрицасини квантлаш матрицасига бўлиш 
операцияси ишлатилиб, олинган натижани яқин бутун сонгача 
(квантлаш қиймати) яхлитлаш амали қўлланилади. Квантлаш 
коэффициентлари 
матрицаси 
қиймати 
“фойдаланувчи” 
томонидан киритилади ва қийматлар “сифат” кўрсатгичларнинг 
талабларига боғлиқ. Агар сифат 100%га тенг қилиб ўрнатилса ва 
ДКЎ коэффициентлари қиймати ўзгартирилмаса, унда квантлаш 
матрицалари қиймати 
1сонга
тенг бўлади, яъни сиқиш 
йўқотишларсиз бажарилади дегани. Сифат кўрсатгичлари 
камайса, квантлаш матрицаси сон қийматлари ошади, бу эса 
нолли коэффициентлар кетма-кет занжирлари узунлигини ва мос 
холда тасвир сиқишни ошишига олиб келади. Бироқ бунда бўлиш 
натижаларини яхлитлаш ҳисобига ахборотни тикланмайдиган 
йўқотишлари 
ошиб 
кетади, 
натижада 
катта 
сиқиш 
коэффициентларида блок чегараларидаги ёруғликнинг текис 
ўзгариши бузилади ҳамда тикланган сигналда блок бўйича 
бузилишлар ортади (3.6-расм). Декодер тўғри ишлаши учун 
квантлаш матрицаси қийматлари сиқилган тасвир маълумотлари 

---

132 
билан бирга узатилади.
Кодлаш 
блокидаги 
маълумотларга 
ишлов 
бериш 
тугатилгандан сўнг шаклланган JPEG маълумотлар оқими алоқа 
канали бўйлаб узатишга тайёр бўлади ёки уни турли ахборот 
ташувчиларда сақлаш имконияти пайдо бўлади.
Декодлаш 
ёки 
бошланғич 
тасвирни 
сиқилган 
маълумотлардан тиклаш жараёни худди шундай фақат тескари 
тартибда амалга оширилади.
JPEG стандарти одатда