A k a d e m I ya r. X. Dushanov y. A. Farfiyev

1.4. Kasbiy psixologiya fanining asosiy vazifalari 
 
Mamlakatimizda huquqiy davlat qurish va fuqarolik jamiyatini 
shakllantirish jarayonining borishi ichki ishlar idoralari xodimlari 
zimmasiga bir qator yangi vazifalarni yuklaydi.  
Kasbiy psixologiyaning asosiy vazifasi  shaxsning ichki his-tuyg‘u-
larini o‘rganish, jinoyatning kelib chiqishining subyektiv va obyektiv 
sabablarini o‘rganishdir.  
Shu  bilan birga, bu fanni o‘rganish jarayonida  quyidagi omillarga 
alohida e’tibor muhimdir:  

---

 26 
– jinoyatchilikning oldini olish;  
– jinoyatchilikni batamom tugatish;  
– yuridik shaxslar o‘rtasida muloqot madaniyatini shakllantirish;  
– fuqarolarning huquqiy bilimdonligini oshirish;  
– inson omilini birinchi o‘ringa olib chiqish.  
Kasbiy psixologiya fanini o‘qitishda quyidagilarga e’tiborni qaratish 
zarur:  
– bo‘lg‘usi huquqshunos mutaxassislarni kasbiy psixologik bilimlar 
bilan qurollantirish;  
– kasbiy vazifalarni hal etishda olingan nazariy bilimlardan mohirona 
foydalanish va ularni hayotga, amaliyotga tatbiq etish;  
– huquq mutaxassisligiga xos zamonaviy kasbiy fazilatlarni har 
tomonlama shakllantirish;  
– huquq yo‘nalishida ta’lim olayotgan mutaxassislarning kasbiy 
qobiliyatlarni har tomonlama rivojlantirish;  
– kasbiy sezgirlik, xotira, tafakkur, fuqarolar bilan muloqotda bo‘lish 
va psixologik aloqa o‘rnatish mahoratiga ega bo‘lish. 
Kasbiy psixologiya fani ana shu vazifalarning maqsadi va ko‘lamidan 
kelib chiqqan holda quyidagi bir qator vazifalarni bajaradi: 
1) huquqiy va psixologik bilimlarni chuqur o‘rganish hamda ularni 
ilmiy jihatdan sintezlash; 
2) yuridik tushuncha va kategoriyalarning yuridik-psixologik 
mohiyatini ochib berish; 
3) ichki ishlar idoralari xodimlariga asosiy obyekt – inson xulq-
atvorining ruhiy jihatlarini tushuntirish; 
4) huquqiy munosabatlarga kirishayotgan subyektlar o‘rtasidagi 
psixik jarayonlarni o‘rganish va ularning ruhiy holatlarini ko‘rsatish; 
5) jamiyatning ijtimoiy holatini tartibga solishni yanada takomil-
lashtirish uchun tavsiyanomalar ishlab chiqish; 
6) ichki ishlar idoralari xodimlari uchun psixologik xizmat ko‘rsatish 
taktikasi va metodikasini ishlab chiqish.   
Shu ma’noda, ichki ishlar idoralari xodimlari uchun psixologik 
bilimlar jinoiy-huquqiy kategoriyalar (ayb, motiv, maqsad, jinoyatchi 
shaxs va boshq.)ni va alohida huquqiy vazifalar, ya’ni sud-psixologik 
ekspertizasini tayinlash, jinoyat tarkibini klassifikatsiya qilish 
(yengillashtiruvchi holatlar, JKning 55, 98, 106-moddalari)da muhim 
ahamiyatga ega.