3- laboratoriya ishi mavzu: Materiallarning qattiqligini Brinell va Rokvell usulida sinash. Ishning maqsadi

staninasi 
1 ning 
yuqori qismida namuna 5 ga, opravka 
 3 ga o’rnatilgan 
sharcha orqali yuklamani 
qo’yuvchi richaglar sistemasi 13, pastida esa stol 6 ni yuqoriga ko’taruvchi yoki 
pastga 
tushiruvchi 
vint 24 li uzatmasi bor. agar tugmacha 7 bosilsa, e
lektr 
dvigateli 19 harakatga keladi. undan esa harakat 
chervyakli 
reduktorlar 20 orqali 
krivoship shatunli mexanizmga o’tadi. shatun 15 ning pastga yurishida u bilan 
bog’langan 
rolik 
14
ham pastga 
tortiladi. bunda osma ilgagiga osilgan 
toshlar 12 
massasi richaglar sistemasi orqali yuklamani
namunaga qo’yadi va belgilangan 
vaqtdan keyin yuklama avtomatik olinadi. Metallarning qattiqligini aniqlashda 
ularning xiliga, taxminiy qattiqligiga va namunaga qo’yilgan yuklamaga ko’ra 
sharchalar diametri aniqlanadi. 

---

1-rasm. ТШ tipli qattigqlikni o’lchash priborini umumiy ko’rinishi va kinematik sxemasi.
 
1 - stanina; 2 - vint; 3 - apravka; 4 - chetlagich; 5 - namuna; 6 - stol; 7 - yurgizish 
knopkasi; 8 - chashka; 9 - vint; 10 - maxovik; 11 - osma richag; 12 - yuk -toshlar; 
13 - richaglar sistemasi; 14 - rolik; 15 - shatun; 16 - kontakt; 17 - ulagich va uzgich; 18 
- krivoship val; 19 - elektrodvigatel; 20 - chervyakli reduktorlar; 21 -shpindel; 22 - 
prujina; 23 - vtulka; 24 - vint; 25 - lampochka. 
Agar diametri 1 mm li sharchada materialning qattiqligi aniqlanadigan bo’lsa, 
namunaning sirt yuzi jilolanishi kerak. Asbob tekis, bikr o’rnatilgan bo’lishi, 
tebranishlarga berilmasligi lozim. Sinashni uy haroratida olib boriladi. Sinashni 
o’tkazishgacha namunaga qo’yiladigan yuklama (R) ning sharcha diametri kvadratiga 
nisbat ko’rsatkichi (K) qiymatini 6-jadvaldan material xiliga va taxminiy qattiqligiga 
ko’ra belgilanadi. 
Keyin esa «K» qiymatga ko’ra2-jadvaldan sharcha diametri va qo’yiladigan 
yuklama qiymati aniqlanadi. 
2-jadval