3- laboratoriya ishi mavzu: Materiallarning qattiqligini Brinell va Rokvell usulida sinash. Ishning maqsadi

 
Metall va qotishmalarning o`zidan qattiqroq jismning botirishga qarshilik 
ko`rsatishi 
uning qattiqligi
deb ataladi.
 
Metallarni va qotishmalarni qattiqligini aniqlashda bir necha usullar bor. Jumladan: 
Brinell, Rokvell va Vikkers usullari keng ishlatiladi. 
qattiqlikni aniqlashda qator usullar bo’lib, ularga sinaladigan material sirt 
yuziga maxsus uchlikni ma’lum balanlikdan tashlaganda uning materialga urilib 
qaytish balandligiga (shor usuli), qattiqligi ma’lum bo’lgan etalon material bilan 
sinaladigan material sirt yuziga toblangan po’lat parchani botirib, ularda olingan 
izlar diametrlarini taqqoslash ila (poldi usuli), sinaladigan material sirt yuziga 
toblangan po’lat parchani ma’lum yuklama ostida botirib, unda olingan iz 
diametriga (brinell usuli),sinaladiganmaterial sirt yuziga olmos konusli uchlikni 
ma’lum yuklama ostida botirilganda botgan chuqurlik qiymatiga ko’ra (Rokvell 
usuli) aniqlash usullari kiradi. Lekin bu usullarning ichida Brinell va Rokvell 
usullari asboblarning tuzilishining oddiyligi, ishlash qulayligi, sinaladigan namuna 
yoki detal sirtiga putur yetmasligi, natijalarning tez va aniq olinishi va universalligi 
sababli sanoatda keng tarqalgan. 

---

materiallarning qattiqligini brinell usulida sinashda foydalaniladigan namunalar, 
asbob, moslama va o’lchov asboblar 
namunalarni 
tayyorlash. 
sinaladigan 
materiallardan 
kesib 
olingan 
zagotovkalardan namunalarni гост talabiga ko’ra tayyorlanadi. 
bunda uning sirtida moy, zanglar, tirnalgan joylar bo’lmasligi, tekis va silliq 
bo’lishi kerak. buning uchun sirt yuzi mayda tishli egov yoki charx toshda 
jilvirlanadi. namunaning eng kichik qalinligi (s) botiriladigan sharchaning botgan 
izi chuqurligi (h) dan kamida o’n marta katta bo’lishi kerak: 
qiymatni 
esa quyidagi formula bo’yicha aniqlanadi: 
( )
( ) 
 
bu yerda: p– namunagaqo’yilganyuklama, nyokikg.k; d– sharchadiametri, 
mm; nv–materialningbrinellbo’yichaqattiqligi,