Qon aylanishiga tasir qiluvchi vositalar xantalma (gorchEChniklar)kompressorlar,garelkalar,bankalar

QON AYLANIShIGA TASIR QILUVChI VOSITALAR
XANTALMA (GORChEChNIKLAR)KOMPRESSORLAR,GARELKALAR,BANKALAR
Reja
1. Xantalmalar kanday kuyilvdi va uning organizimga foydasi?
2.Xantalmalar boshka vostalardan avfzalligi
3..Bankalarning kuyilish tartibi ,organizmov foydali xususiyatlari kanday?
4. Zuliklarning organizma kursatadigan tasiri kanday?
Xantalmalar (gorchichniklar) - terini tasirlantirib undagi qon-tomirlarni efirli xantal moyidan kengayish yo‘li bilan tasir ko‘rsatadi.Xantalmalar kuchli spazmli og‘riqlarda, o‘pka yoki bronxlar yallig‘langanda, qon-tomirlar spazmida keng qo‘llaniladi.Xantalmalar ustiga quruq xantal kukuni yopishtirilgan ulchami 12x18 sm.ga teng bo‘lgan qog‘oz bo‘lagi bo‘lib, ular fabrikada tayyorlanadi. Xantalmani uy sharoitida ham tayyorlash mumkin. Buning uchun 1 osh qoshiq xantal kukuni olinadi, unga 1 osh qoshiq bug‘doy uni qo‘shiladi va asta-sekin iliq suv bilan bo‘tqa holiga kelguncha aralashtiriladi. Hosil bo‘lgan bo‘tqasi 30 daqiqaga tindirib qo‘yiladi, so‘ngra 2 qavat doka ustiga bo‘tqadan 0,5 sm qalinlikda surtiladi va ustiga yana bir qavat doka yoki oq qog‘oz yopiladi. Xantalma qo‘yish.Xantalmalarni quruq va qorong‘i joyda saqlash kerak. Uni ishlatishdan oldin yaroqliligi tekshirib ko‘riladi. Yangi xantalmadan o‘tkir xantalmaning hidi keladi va u qog‘ozdan uvalanib ketmaydi. Xantalmani tananing hamma sohasiga qo‘yish mumkin.Teri kasalliklari, qon oqishi, o‘pka sili, o‘pka raki, allergik holatlarda xantalmalarni qo‘llash mumkin emas.Bemorning xantalma qo‘yiladigan sohasidagi teri ko‘zdan kechiriladi. Terida toshmalar, tirnalgan joylar, yaralar bo‘lmasligi kerak.Xantalmani iliq (350cli) suvda namlab, keyin silkitiladi, so‘ngra tananing kerakli sohasiga xantalma tomoni bilan qo‘yiladi. Ustidan sochiq bilan yopiladi. 10-15 daqiqa o‘tgach xantalma olinadi. Xantalma qo‘yilgan soha terisi iliq suv bilan namlangan yumshoq mato bilan yuvilib, quruq qilib artiladi. Bemor kiyintirilib, issiq o‘rab-chirmab qo‘yiladi. Xantalmalarni har kuni emas, kun osha qo‘yish mumkin.Xantallar terini ta’sirlantiradi va teridagi qon tomirlarining efirli xantal moyidan kengayishi bilan bemor terisiga ta’sir ko‘rsatadi. Ko‘rsatmalar: xantallar og‘riqda, o‘pka yoki bronxlar yallig‘langanda, qon tomirlar spazmida va boshqa qator kasalliklarda qo‘llaniladi. Fabrikada tayyorlangan xantal o‘lchami 12x18 sm qog‘oz bo‘lagidan iborat bo‘lib, unga maxsus usulda quruq xantal yopishtirilgan bo‘ladi. Sifatli xantallar sifatsizidan o‘tkir xantal moyining hidi kelib turishi va uqalanib ketmasligi bilan farq qiladi. Monelik qiluvchi hollar: teri kasalliklarida, qon oqishida xantal qo‘yish mumkin emas. Terida dog‘lar yuz bermasligi uchun xantalni har gal bitta joyga qo‘yavermaslik tavsiya etiladi. Tayyor xantallardan yuqori nafas yo‘llari kasalliklari bilan bir qatorda arterial bosimni pasaytirish uchun oyoqqa xantalli vannalar qilinadi (suv harorati 50°C, xantal miqdori bir chelak suvga 50 g, vanna muddati 20–30 daqiqa). Vanna qilingandan so‘ng oyoqni iliq suv bilan chayib yaxshilab artiladi, bemor o‘rniga yotqiziladi. Muolaja algoritmi: 1. Xantal sifati tekshiriladi. 2. Kerakli narsalar qulay joyga qo‘yiladi. 3. Bemorni qorni bilan qulay holatda yotqiziladi. 4. Bemor terisini ko‘zdan kechirib, monelik hollari tekshiriladi. 5. Teri quruq sochiq bilan artiladi. 6. Lotokka 40–45°C li iliq suv solinadi. 7. Suvga xantalli qog‘ozlar birin-ketin botirib olinadi. 8. Suvga botirib olingan xantal qog‘ozlarni bemorning kurak sohasiga umurtqa pog‘onasini 2 sm chetlab 5–6 ta qo‘yiladi.


BANKALAR
Bankalar vrach tomonidan tayinlanadigan davo muolajalaridan biri hisoblanadi. Ular yallig‘lanish hodisalarini so‘rilishi, og‘riqni kamayishiga yordam beradi. Bankalar chetlari silliq, tubi yumaloq kolbasasimon shisha stakanchalardir.Ko‘krak qafasi organlaridagi yallig‘lanish jarayonlari, qovurg‘alararo nevralgiyalar, radikulitlar, o‘tkir va surunkali miozitlarlarda tavsiya etiladi.Moneliklar. O‘pkadan qon oqishi, o‘pka sili, ko‘krak qafasi o‘smalari, teri kasalliklari, allergik holatlar, epilepsiya.Odatda bankalar bemor yotgan holatda 10 tadan 20 tagacha qo‘yiladi. Ishlatishdan oldin ularni iliq suv bilan yaxshilab yuviladi, quruq qilib artiladi. So‘ngra bankalar qo‘yiladigan soha ko‘zdan kechiriladi. Ko‘pincha bankalarni ko‘krak qafasining orqa tomoniga, orqaga, belga qo‘yiladi. Banka qo‘yiladigan soha terisini jun bosgan bo‘lsa, u qirib tashlanadi va yaxshilab yuviladi, vazelin surtiladi. Bunda bankalar teriga zich yopiladi va teri kuyib qolmaydi. Metal sterjenga yaxshilab paxta o‘raladi va u spirtga botiriladi.Suyuqlikning ortiqchasi tampondan silkitib tushiriladi. Shundan keyin metal sterjenga o‘ralgan paxta yoqiladi. Bankani bemorni tanasiga yaqinlashtirib, yonib turgan tamponni 2-3 sekundga banka ichiga tikib, uning havosi chiqariladi. Zudlik bilan kerakli sohaga qo‘yiladi. Banka ichida vakum hosil bo‘lganligi sababli, uning tagidagi teri 1-3 sm balandlikkacha tortiladi va tiniq qo‘ng‘ir tusga kiradi. Bankalar terida 15-20 daqiqagacha turishi kerak. Belgilangan muddat o‘tgandan keyin, banka olinadi. Buning uchun bankani ehtiyotlik bilan bir oz chetga burib, ikkinchi qo‘l barmoqlari bilan banka chetidagi teri bosiladi. Banka ichiga havo kirishi bilan osonlikcha teridan ajraladi. Banka olingandan keyin teri artiladi, bemorni issiq qilib o‘rab yotqizib qo‘yiladi. Bankalar kun osha yoki har uch kunda qo‘yiladi.Bankalar ishlatilgandan keyin yaxshilab artiladi va maxsus yashikchalarga terib qo‘yiladi.. Boshqa kerakli jixozlar ham shu yashikda saqlanadi.Banklarni orqa tomonga qanday qo'yish kerak: protsedura texnologiyasi.Sovuqni davolash uchun idishlar Bir necha o'n yillar oldin sovuqni davolash uchun tibbiy banklardan keng foydalanilgan. Hozirgi kunda ushbu kasalliklarga qarshi kurashning bu usuli deyarli unutilgan. Va zamonaviy tibbiyot bilan ushbu davolash usuli an'anaviy tibbiyot usullariga murojaat qiladi. Shifokorlarning ularning foydalari haqidagi fikrlari farq qildi. Masalan, Amerikada banklar 20 yil davomida dorixonalarda ishlatmagan yoki sotmagan. Ularning shifokorlarining ta'kidlashicha, shamollash bilan banklar kasallikni davolashga yordam bermaydi, aksincha infektsiyaning tarqalishiga yordam beradi. Amerikalik shifokorlar pnevmoniya bilan tibbiy qutilarni qo'llash o'pka to'qimalarining yorilishiga olib kelishi mumkinligiga ishonishadi (pnevmotoraks). Albatta, bunday xavfning darajasi minimaldir, ammo keyinchalik ularni hal qilishdan ko'ra, istalmagan oqibatlarning oldini olish yaxshiroq,deydi amerikaliklar. Ba'zi mamlakatlarda banklar hozirda muvaffaqiyatli foydalanmoqdalar. Tibbiy banklar: foyda va zararlarTibbiy banklar bilan davolanish qanchalik samarali va qanday kasalliklar bizning mamlakatimizda davolanmoqda? Banklar haqiqatan ham amerikaliklarning ta'kidlashicha yomonmi? Keling, barchasini aniqlab olishga harakat qilaylik.Bizning tibbiy banklarimiz taqiqlanmagan va ulardan har kim foydalanishi mumkin. Dorixonalarda siz ularning takomillashtirilgan versiyasini - polimer massaj bankalarini sotib olishingiz mumkin. Ushbu davolash usulidan foydalanayotganlar, buvilarimiz qo'ygan shisha idishlar yanada samaraliroq degan xulosaga kelishadi. Ammo, shunga qaramay, zamonaviy vakuum qutilari ularning eskirgan hamkasblariga qaraganda ancha qulaydir. Darhaqiqat, ulardan foydalanish ochiq olovni talab qilmaydi, shuning uchun kuyish ehtimoli chiqarib tashlanadi.Hatto qadimgi xitoyliklar ham qutilarni ishlatgan. Ularning ishlatilishi hayotiy energiyani faollashtirishiga, tananing zararli bakteriyalarga chidamliligini va qon aylanishini oshirishiga amin bo'lishdi.Bemorning tanasiga joylashtirilgan tibbiy ko'zalar terini ichkariga tortadi. Shunday qilib, qon oqimi yaxshilanadi. Shunday qilib, qon aylanishi rag'batlantiriladi, tana hujayralari yangilanadi va metabolizm yaxshilanadi.Tibbiy qutilar yordamida ular pnevmoniya va bronxit, bel og'rig'i, pastki orqa og'riqlarni davolashadi. Osiyo mamlakatlarida astma va yo'tal xuddi shu usul bilan davolanadi.Agar odam tez-tez shamollashdan aziyat cheksa yoki revmatik og'riqlar, miyozit va bronxit bilan og'rigan bo'lsa, unda qutilarni ishlatish vaziyatni yaxshilaydi.Ularning qo'llanilishidan keyin tanada yumaloq dog'lar qoladi.Agar ular pnevmoniyani davolashda ishlatilsa, zararli bo'lishi mumkin.Agar siz ularni yuqori haroratli joyga qo'ysangiz, natijani oldindan aytib bo'lmaydi.Ular tanadagi teri kasalliklari va neoplazmalar bo'lsa ham zararli.Tibbiy banklar, murojaat:Bolalar hayotning uchinchi yilida banklarni qo'yishlari mumkin. Ammo 60 yoshdan oshgan odamlarga banklarda davolanish tavsiya etilmaydi.Hayz ko'rish paytida qorin bo'shlig'ida og'riqlar bo'lsa, kindik ostiga qo'yish tavsiya etiladi.Siyatik asab yallig'langan bo'lsa, ular sonning tashqi tomoniga joylashtiriladi.Yelkaning ichki qismida, churra va gemorroy bilan, tovon og'rig'i bo'lsa, banklar joylashtirilgan.Tibbiy qutilar yordamida, agar siz ularni anusga qo'ysangiz, hayz davrining muntazamligini tiklashingiz mumkin.Agar og'irlik ko'z qovoqlarida va qoshlarda sezilsa, ko'zlar qichiydi yoki og'izdan yoqimsiz hid chiqsa, siz qutichalarni oksipital bo'shliqqa qo'ysangiz, bu muammolardan xalos bo'lishingiz mumkin.Yelka pichoqlari orasidagi qutilar elkalarida va boshida og'riqni engillashtiradi.Tiz ostiga qo'yilgan kostryulkalar ichidagi og'riqni engillashtiradi.Gripp bilan, banklar yurak va oshqozondan saqlanib, ko'krak qafasi hududiga joylashtiriladi.Orqa miya og'rig'i uchun ular orqa tomonga joylashtiriladi, ammo umurtqa pog'onasi va elka pichoqlari atrofidagi zonalar chiqarib tashlanadi.Oyoqlarning buzoqlarini kiying - qonni tozalang va hayzli qon ketishini oshiring.Tomoq, yuz va tishlar uchun iyak ostiga qo'yilgan ko'zalar foyda keltiradi.Qutilarni ishlatish bo'yicha muhim maslahatlar:Paxta momig'ini ho'llash uchun kuyishlar bo'lmasligi uchun oz miqdordagi spirtli ichimliklarni iste'mol qiling. Eter tavsiya etilmaydi.Banklarga 2 yoshgacha bo'lgan kichik bolalarni qo'yish tavsiya etilmaydi.Agar siz idishni tanadan osongina olib tashlay olmasangiz, havoni boshlash uchun tanani qo'lingiz bilan idishning chetiga yaqin bosib turishingiz kerak va hamma narsa kerak bo'lganda chiqadi.Agar siz hammomda yoki saunada bo'lgan bo'lsangiz, unda banklardan foydalanish tavsiya etilmaydi. Ammo kechasi, yotishdan oldin ular eng yaxshi joylashtirilgan.Agar tanada xavfli yoki yomon o'smalar bo'lsa, unda banklarga qo'yish taqiqlanadi! Ulardan foydalanish pnevmoniya, bronxit, o'tkir laringit, traxeit uchun tavsiya etilmaydi. Va ularning ishlatilishida chuqur yotgan to'qimalar ishtirok etganligi sababli o'pkada Kohn gözenekleri va Lambert kanallari kengayadi. Bunday holda, mikrobial patogenlar osongina ular bo'ylab ko'chib o'tishlari mumkin. Va qon oqimining ko'payishi infektsiya tananing yangi joylarini bemalol egallab olishiga yordam beradi.Qutilarni ishlatish ham kontrendikedir:ekzema, toshbaqa kasalligi, qo'ziqorin, dermatit, kalluslar, mayda yaralar, yiringli yallig'lanish kabi teri kasalliklari.steroid davolash homiladorlikning birinchi trimestri teri ivishining kamayishi qon ketishiyuqori haroratonkologik kasalliklargipertenziyayurak kasalligiBanklardan faqat shifokor tashxisni aniq belgilab qo'ygan va ushbu protsedura uchun biron bir kontrendikatsiya yo'qligini aniqlaganidan keyingina foydalanish mumkin.Tibbiy qutilar. Zarar yoki foyda? Qanday murojaat qilish kerak? VideoTibbiy qutilar uzoq vaqtdan beri ishlatilgan. Bizning buvilarimiz ham ularni o'z vaqtida qo'yishdi, chunki bu nafas olish yo'llari infektsiyasini davolash uchun universal vosita ekanligiga ishonishgan. Endi shifokorlar fikri ikkiga bo'lindi. Masalan, Amerikada banklar yigirma yil davomida taqiqlangan. Shunday qilib, ularni qo'yish hali ham foydalimi yoki ushbu protseduradan voz kechish yaxshiroqmi?Rossiyada qutilari hech kim taqiqlamaydi, ular ko'plab dorixonalarda sotiladi. Biroq, ushbu davolash usulining foydalari yoki zarari haqida shifokorlar o'rtasida kelishuv yo'q.Tibbiy maqsadlar uchun birinchi banklar xitoylarga murojaat qila boshladilar. Ushbu protsedura tananing tashqi muhitning zararli ta'siriga chidamliligini oshiradi deb ishonishdi. , qon aylanishini va hayotiy energiya "qi" ni faollashtiradi.Kavanoz bemorning tanasiga tegsa, teriga so'riladi. Bu ushbu sohada qon oqimining ko'payishiga olib keladi. Banklar qon aylanishini faol ravishda rag'batlantiradilar, tana hujayralarining yangilanishi, metabolizmni yaxshilaydi.Tibbiy idishlar nima bilan davolanishi mumkin?Bundan tashqari, o'tkir davr allaqachon orqada qolganda va bemorning harorati normal holatga qaytgan taqdirda, engil shamollashni emas, balki bronxit va pnevmoniyani davolashda ham shunga o'xshash usul qo'llanilgan.Bunga ishonishgan qutilari bosh og'rig'i, qorin og'rig'i, bel og'rig'i, pastki orqa, bo'g'imlarga yordam. Ular bosh aylanishi, yo'tal, astma va hatto diareya bilan davolanishdi (va xitoy tibbiyotida ham shunday qilishadi).Va bugun deb atalmish vakuum terapiyasi, shunchaki foydalanadi turli hajmdagi va konfiguratsion banklar. Ularning aytishicha, uyda oddiy mayonez, shuningdek yarim litr va etti grammlik idishlar ishlatiladi.Tibbiyotni qo'llab-quvvatlovchilar Hech shubha yo'qki, shu bilan siz odamni osteoxondroz, mushak kramplari, radikulit, lumbago, bronxit, surunkali pnevmoniya, bronxial astma, yurak-qon tomir tizimi kasalliklari, oshqozon va o'n ikki barmoqli ichakning oshqozon yarasi va boshqalardan xalos qilishingiz mumkin.Xalq davolanish usulini yoqtirmaslikning sabablaridan biri bu protseduradan keyin terida qoladigan ko'karishlar. Keyin jamoat oldida (masalan, hammomda yoki basseynda) dog'lari bilan paydo bo'lishi noqulay.Dog'lar oddiy ko'karganlarga o'xshaydi. Ammo vakuumli gradient terapiyasi bilan shug'ullanadigan shifokorlar (to'qimalarni chuqur qayta ishlash usuli) bu gematomalar emas, balki "qon tomirlari devorlari orqali qon" ekanligiga ishonishadi. Ularga ko'ra, unda "nafaqat qon elementlari, balki plazma oqsil substratlari, biologik faol moddalar - gistamin, prostaglandinlar, neyrotransmitterlar, gormonlar va boshqalar" mavjud. Ular tananing mudofaasini tiklashga hissa qo'shadilar.Bundan tashqari, mutaxassislarning ta'kidlashicha, protseduradan keyin dog'lar rangi kasallik qancha vaqt ketganligini va tananing toksinlar bilan tiqilib qolganligini aytib berishi mumkin.Agar biz murakkab kasalliklar haqida gapirmasak, uyda tibbiy qutilar bilan davolash mumkin. Banklar bo'yin, orqa, pastki orqa qismida yuqori qon bosimi, uyqusizlik, bosh og'rig'i, haddan tashqari ishlamoqda yuzaga keladigan og'riqlarni bartaraf etishga yordam beradi.Kim tibbiy idishlarni qo'ymasligi kerak?Albatta, hamma ham banklarga pul tikishga qodir emas. Buni qilish taqiqlanadi:Banklar quyidagicha joylashtirilgan: paxta momig'i tayoqqa o'ralgan, spirtli ichimlikka botiriladi va yoqilmaydi. Yonayotgan tayoqchani bo'ynidan bankaga solib, u erdan olib tashlashadi va banka darhol bemorning tanasiga joylashtiriladi. U teriga yopishishi kerak.Siz diqqat bilan qarashingiz kerak shunda banklar yaxshilab so'riladi - aks holda terapevtik ta'sir kamayadi. Birinchi marta ular bir daqiqadan oshmasligi kerak; ikkinchisidan - allaqachon 15 daqiqa.Jarayon davomida bemorda yoqimli iliqlik hissi paydo bo'lishi kerak. Agar u to'satdan og'riqni his qilsa qutilari darhol olib tashlanishi kerak. Agar davolanishni takrorlash zarurati tug'ilsa, protseduralar orasidagi tanaffus kamida bir kun, yoki yaxshiroq - ikki yoki uch kun bo'lishi kerak. Shu bilan birga qutilari yangi joyga qo'yish kerak.Banklar uzoq vaqtdan beri tibbiy amaliyotdan foydalanmoqdalar. Ular birinchi marta Xitoyda qo'llanilgan: banklar turli zararli ta'sirlarga chidamliligini oshiradi, qon oqimini normallashtiradi, energiya oqimini rag'batlantiradi va inson tanasining holatini yaxshilaydi, deb xitoyliklar ishonishgan.Ba'zi kasalliklarni davolashda ular qanchalik samarali? Qutilar yordamida sog'liqqa zarar etkazish mumkinmi? Qanday qilib qutilaringizni orqangizga qo'yish mumkin? Banklar nima? Ushbu savollarga batafsil javob olishingiz mumkin.Qachon ular banklarni orqa tomoniga qo'yadilar?Tibbiy banklar davolashning giyohvand bo'lmagan usullari sifatida tasniflanadi. Ular mutaxassislar tomonidan o'ziga xos bo'lmagan terapiya vositasi sifatida ko'rib chiqiladi, uning asosiy maqsadi dori davolash kursining samaradorligini oshirishdir. Ular tananing tabiiy himoyasini kuchaytiradi, terining ostida joylashgan organlar va to'qimalarning qon aylanishini yaxshilaydi, ulardagi metabolik jarayonlarni yaxshilaydi va yallig'lanishning rezorbsiyasini tezlashtiradi.Konserva faqat shifokor bilan maslahatlashganidan keyin mumkin, kim tashxis qo'yadi va odam ushbu terapiya uchun kontrendikatsiyaga ega yoki yo'qligini aniq aniqlay oladi. Bunday davolanish tarafdorlari bunday usul turli kasalliklarga qarshi kurashda yordam berishiga shubha qilmaydi.Faoliyat printsipiBanklarga o'rnatilgandan so'ng vakuum mavjud. Ularning ostidagi teri tomirlarning lümenini yanada ko'payishi va deformatsiyasi bilan bir oz orqaga suriladi. Shunday qilib, to'qimalarning chuqurligida aylanib yuradigan qon hajmi ortadi. Tana bu joylarni ko'p miqdorda kislorod va ozuqa moddalari bilan ta'minlash bo'yicha intensiv ishlarni boshlaydi. Yuzaki mayda shikastlanish metabolizmni tezlashtiradi.Agar odamda o'sma paydo bo'lgan bo'lsa, qon quyish neoplazmaning lokalizatsiyasini o'zgartirishga yordam beradi, bu esa osonroq davolanishga yoki jarrohlik aralashuvning soddalashishiga olib keladi - o'simta hayotiy ahamiyatga ega bo'lmagan organlardan osongina olib tashlanishi mumkin.Tananing ma'lum joylariga qon oqimining ko'payishi yallig'lanish, og'riq va siqishni engillashtiradi
KOMPRESSLAR
Kompress – chalg‘ituvchi va so‘ruvchi vosita sifatida ta’sir qiladigan ko‘p qavatli davolovchi bog‘lam bo‘lib, ularning quruq, nam, mahalliy hamda umumiy, sovuq, isituvchi va dorili turlari mavjud. Kompresslar terining mahalliy yallig‘lanishida, teri osti yog‘ qatlamlari yallig‘lanishida, bo‘g‘imlarda, o‘rta quloqda, lat yeganda (1 sutkadan so‘ng) qo‘llaniladi. Isituvchi kompresslar teridagi yuza va chuqur joylashgan qon tomirlarning ma’lum vaqtgacha kengayishini yuzaga keltiradi. Shuning natijasida shu joyga qon oqib kelib, yallig‘lanish jarayoni so‘riladi va og‘riq kamayadi. Isituvchi kompressni tananing istalgan joyiga qo‘yish mumkin. Qo‘llanishiga monelik qiluvchi hollar: teri kasalliklari, yuqori harorat (38°C dan oshiq), o‘pkadan qon oqishi, teri sezuvchanligining yo‘qolishida, o‘smalar va hokazolarda. Mahalliy isituvchi kompress qo‘yish.Muolaja algoritmi:
1. Bemorning isituvchi kompress qo‘yiladigan joyi ko‘zdan kechiriladi.
2. Kerakli narsalarni tayyorlab qulay joyga qo‘yiladi.
3. Bir bo‘lak oq surp yoki doka uch buklanadi.
4. Surp 10–12° 70% li spirtli eritmaga botirilib, ortiqcha suyuqlik siqib tashlanadi.
5. Eritmaga botirilgan surp bemor badanining kcrakli qismiga
6. Uning ustidan 2 sm ga keng bo‘lgan kleyonka yoki mum qog‘oz yopiladi.
7. Ustidan yana 2–3 sm ga keng bo‘lgan paxta yopiladi.
8. Bularning hammasi bint yoki issiq ro‘mol yordamida mahkam qilib o‘raladi.
9. Kompressning to‘g‘ri qo‘yilganligi tekshirib ko‘riladi. Bunda ko‘rsatkich barmoq bog‘lam tagiga kiritilib ichki qatlamning namligi aniqlanadi (1,5-2 soatdan so‘ng).
10. Qatlam nam bo‘lsa, kompress to‘g‘ri qo‘yilgan bo‘ladi.
11. 6-8 soat o‘tgach, kompress olib tashlanadi, teri quritib artiladi. Isituvchi kompress terining katta sathiga qo‘yilgan bo‘lsa, bemorlar yotishlari kerak. Spirtli kompresslar tez bug‘lanib qurishi sababli ularni tez-tez almashtirishga to‘g‘ri keladi. Bunday kompresslarni uzoq vaqt qo‘llash mumkin emas, chunki ular terini qattiq ta’sirlantiradi. Sovuq kompresslar – lat yeganda, jarohatlanganda, qon oqqanda, yuqori haroratda qo‘yiladi. Ular mahalliy sovitadi va qon tomirini toraytiradi, qon to‘liqligini hamda og‘riqni kamaytiradi. Sovuq kompress uchun bir necha qavat qilib buklangan doka yoki oq surp parchasi olib uni sovuq suvda ho‘llanadi, siqiladi, kerakli joyga 2–3 daqiqa kompress isiguncha qo‘yiladi, so‘ngra yangisi bilan almashtiriladi. Bug‘lash – mahalliy yallig‘lanish jarayonlarida ularni tezroq yo‘qotish uchun qo‘Ilaniladi. Buning uchun zig‘ir urug‘i kepak yoki qumdan foydalaniladi. Qum qizdirilib, xaltachalarga solinadi va teriga qo‘yiladi. Ustidan kleyonka, jun ro‘mol yopiladi. Bug‘lashda uning sovishini sekinlashtirish uchun ustidan isitgich qo‘yiladi.
Kompresslar – yallig‘lanish jarayonlarini so‘rilishiga yordam beradigan, og‘riqni kamaytiradigan va qon ketishini to‘xtatadigan davolovchi va chalg‘ituvchi vositadir.Kompresslar isituvchi va sovutuvchi kompresslarga bo‘linadi.Isituvchi kompress teridagi va chuqur joylashgan qon tomirlarning uzoq vaqtgacha kengayib turishi hisobiga, shu sohadagi yallig‘lanish jaryonini so‘rilishiga va og‘riqni kamayishiga yordam beradi. Kompress qo‘yish.Isituvchi kompresslarni teri kasalliklarida, dermatitlar,iodermiya, chipqon kabi kasalliklarida qo‘yish mumkin emas. Isituvchi kompresslarni tananing istalgan sohasiga qo‘yish mumkin. Kompressning qo‘llash muddati 6-12 soat, u ertalab va kechqurun almashtiriladiKompresslar uchun suv, kuchsiz sirka eritmasi (0,5 l suvga 1 osh qoshiq), aroq, spirt, odekolon kabilarni ishlatish mumkin.Sovutuvchi kompresslar; lat yeganda, qon ketganda, jarohatlanganda qo‘yiladi. Ular mahalliy sovutadi, qon-tomirlarni toraytiradi, qon oqishini to‘xtatadi va og‘riqni qoldiradi.
ISITGIChLAR (GRELKALAR)
Bemorga isitgich (grelka) qo‘yish Isitgichlar yallig‘lanish jarayonlarini so‘rish, tanani isitish va og‘riq qoldirish uchun qo‘llaniladi. Isitgich tayyorlashga monelik qiladigan hollar: qorin bo‘shlig‘idagi o‘tkir yallig‘lanish (appenditsit, xoletsistit, pankreatit), o‘smalar, qon oqishi, lat yeyish (dastlabki soatlarda) hisoblanadi. Tibbiyotda rezinali va elektr isitgichlar ishlatiladi. Rezinali isitgichning sig‘imi 1–1,5 litr, tiqini yaxshi burab berkitiladigan yoki to‘rtburchak shaklga ega bo‘lgan moslamadan iborat. Isitgich qo‘yish algoritmi: 1. Isitgichning butunligi tekshiriladi. 2. Uning 3/4 qismi issiq suv bilan to‘ldiriladi. 3. Havo chiqarib yuboriladi. 4. Isitgich og‘zi tiqin bilan mahkamlanadi. 5. Isitgichning og‘zini pastga qaratib, qopqoqning zichligi tekshiriladi. 6. Isitgich sochiqqa o‘ralib bemorning kerakli joyiga qo‘yiladi. 7. Isitgich 20 daqiqa davomida qo‘yiladi. Og‘ir yotgan bemorlar issiqlik ta’sirini hamma vaqt ham sezavermasliklari sababli isitgichdan kuyib qolishlari mumkin. Terida qizarish (pigmentatsiya) hosil bo‘lmasligi uchun unga vazelin yoki yog‘ surtish lozim. Xushsiz holatdagi, teri sezuv-Isitgichlar yallig‘lanish jarayonlarini so‘rilishi, tanani isitish va og‘riqni qoldirish maqsadida qo‘llaniladi.Isitgichlarni qorin bo‘shlig‘ining o‘tkir yallig‘lanish kasalliklarida, qon ketganda, o‘smalar, lat yeganda va jarohatlanganda qo‘yish mumkin emas.Isitgichlar rezinali va elektr toki bilan ishlaydigan isitgichlar bo‘lishi mumkin. Rezina isitgich, sig‘imi 1-1,5l, tiqini zich bekiladigan rezinadan tayyorlangan idishdir (76-rasm). 76. A-rasm. Rezina isitgichni tayyorlash.Elektr isitgichning issiqlik darajasi reostat bilan boshqariladi. Regulyatori shnurning yostiqcha bilan tutashgan joyida
MUZLI XALTAChA:
Muzli xaltacha lat yeganda, qon ketganda, o‘tkir yallig‘lanish jarayonlarining boshlang‘ich davrida, hasharotlar chaqqandaqo‘yiladi .Muz mayda bo‘laklarga bo‘linadi va xaltachaning yarmigacha muz bilan to‘ldiriladi, siqib havosi chiqariladi so‘ngra tiqin yaxshilab, zich qilib berkitiladi. Muzli xaltacha.Terini ortiqcha sovutib yubormaslik uchun muzli xaltachanisochiq yoki choyshabga o‘rab kerakli sohaga qo‘yiladi. Xaltacha ho‘l bo‘lsa uni artish kerak. Muz erib, suvga aylansa to‘kib tashlanadi va yangi muz bo‘laklari solinadi.Bemorga muzli xaltacha qo‘yish Quruq sovuqning teriga ta’siri natijasida qon tomirlari torayishi va chuqur joylashgan to‘qimalarda sezgining pasayishi kuzatiladi. Muzli xaltacha qon ketganda, qorin bo‘shlig‘ida o‘tkir yallig‘lanish holatlarida, lat yeganda, isitma ko‘tirilganda, operatsiyadan keyingi davrda qo‘llaniladi. Suvli xaltachani muzlatgichning sovitish kamerasiga qo‘yib muzlatish mumkin emas, chunki suv muzlatgichda katta, yaxlit sath hosil qiladi, bu esa qo‘llash jarayonida ma’lum joyning yallig‘lanishiga olib keladi. Muolaja algoritmi:1. Muzli xaltachaning butunligi tekshiriladi. 2. Muzlatkichda oldindan tayyorlab qo‘yilgan muz parchalari xaltachaga solinadi, so‘ng ustiga 12–14°C ga ega bo‘lgan suv solinadi. 3. Xaltacha og‘zi burab mahkamlanadi.
ZULUKLAR QO‘YISh
Girudoterapiya uchun tayyorgarlik zarur bo'lgan joylarda zuluklarning yopishishini ta'minlashdir. Zuluklar juda sezgir va begona hidlarga toqat qilmaydi. Shuning uchun terining toza bo'lishi zarur. To'liq toza bo'lishi: menovazin yoki malham shaklida ter, sovun, gel, shampun, parfyumeriya va boshqa "ortiqcha" hidlarsiz. Yaxshisi bolalar sovuni yoki kir sovuni bilan yuvish va zuluk quyishdan avval parfyum va kremlarni ishlatmaslik..Aytish kerakki, zuluklar ob-havoga sezgir bo'lib, masalan, momaqaldiroqda juda bezovta bo'lishadi. Ayni paytda zuluklarning yopishishi va qon so'rishida qiyinchiliklar bo'lishi mumkin. Shuning uchun zuluklarni tayyorlash uchun ob-havo tinch bo'lishi kerak. Agar qo'shni xonada ta'mir o'tkazilsa va zulukdan foydalansa – ta'sir momaqaldiroq bilan bir xil bo'lishi mumkin – zuluklardan foydalanish qiyin bo'ladi. Yana zuluklar oshxonaning hidini yoqtirmaydi. Shunday qilib, agar uyda girudoterapiya mashg'ulotlari o'tkazilsa, xonani shamollatish kerak, aks holda zuluklardan foydalanib bo'lmasligi mumkin.Agar qiyinchiliklar mavjud bo'lsa va zuluk so'rilishni istamasa - kichik massaj qilish, terining kerakli maydonini issiq suv bilan namlangan sochiq bilan artish mumkin. Yoki teriga bir stakan issiq suv quyib isitish mumkin. Agar zuluk so'rishni istamasa, prefiks nuqtasida skarifier yoki igna bilan kichik tirnash kerak qon chiqishi uchun. Zuluk juda nozik xemoretseptorlar bor va u yaraga yoki qonga "o'tirishi"mumkin.Girudoterapiyaga tayyorgarlik ko'rayotganda bemor qon ketishini unutmaslik va bo'glam materiallarini tayyorlashi kerak: kichik steril salfetkalar (dorixonada mavjud), paxta (yoki yostiqchalar) va yopishqoq plastir (qog'oz yopishqoq lenta bo'lishi mumkin bu yanada qulayroq). Klinikada bog'lam materiallari zuluklar bilan davolashga kiritilgan, agar uyda davolanilsa bog'lamlarni unutmasligingiz kerak xatto girudoterapevt o'zi bilan olib kelgan bo'lsa ham. Chunki bog'lam namlangan bo'lsa, uni almashtirish uchun kerak bo'lishi mumkin.Agar siz ushbu oddiy tavsiyalarni bajarsangiz, zuluklar bilan davolanish muammosiz o'tadi va zulukni ham, bemorni ham qiyinlashtirmaydi.Zuluklar chuchuk suvda yashaydigan 2 jinsli chuvalchanglardir. Ularning so‘lak bezlarida qon ivish xususiyatini sekinlashtiradigan girudin moddasi bor. Zuluklardan tibbiyotda azolarda qon dimlanib qolganda mahalliy qon chiqarish qon bosimini pasaytirish maqsadida qo‘llaniladi.Zuluklarni qon ivish tizimining buzilish bilan bog‘liq kasalliklar teri kasalliklari, kamqonlik kabi kasalliklarida qo‘llash man qilinadi.Zuluk solish yo‘li bilan qon chiqarishning afzallik tomoni shundaki, zuluklarni boshqa usullardan foydalanib bo‘lmaydigan sohalarga ham qo‘yish mumkin.Zuluklar ichiga chuchuk suv olingan og‘zi doka bilan berkitilgan bankalarda saqlanadi. Suvni har kuni almashtirib turiladi. Suvda tez harakat qiladigan och, sog‘lom zuluklardan foydalangan maqul. Bitta zuluk 2 ml dan 10 ml gacha qon so‘radi. Ularni 6 tadan 12 tagacha qo‘yish mumkin.Zuluk qo‘yish texnikasi(76V-rasm)1. Bemorga muolaja maqsadi tushuntiriladi.2. Tayyorlanadi: zuluk solingan idish, iliq suv, glyukoza eritmasi, probirka, steril salfetka, sharchalar, pinset, bint, sho‘r suv.3. Zulukqo‘yiladigan soha iliq suv bilan artiladi.4. Zuluk qo‘yiladigan soha glyukoza bilan xo‘llanadi (zuluk shirin suvga o‘ch bo‘ladi).5. Probirkaga solingan zuluk kerakli sohaga qo‘yiladi.6. Kerakli qonni zuluk so‘rib bo‘lgandan so‘ng zuluk o‘zi tushib ketadi.7. Zuluk qo‘yilgan sohaga antiseptik bog‘lam qo‘yiladi.Zuluk bilan davolash (girudoterapiya) — foyda va zararlari, qarshi ko‘rsatmalarGirudoterapiya (lot. hirūdō — «zuluk» va qad. yun. θεραπεία — «davolash») — ma’lum kasalliklarni dorivor zuluklar (Hirudo medicinalis) yordamida davolash usuli. Fizioterapevtik muolaja, muqobil tibbiyotga oid sanaladi. Bunday zuluklar ushbu kichik sinf chuvchalchanglariga oid yagona tur hisoblanadi, qolganlari shifobaxsh ta’sir ko‘rsatmaydi.Girudoterapiya tarixiGirudoterapiya tarixi ikki ming yildan ko‘proq vaqtni o‘z ichiga oladi. Qadimgi Yunoniston, Hindiston, Misr, Xitoyda zuluklar bilan davolash mashhur bo‘lgan. Afsonaga ko‘ra, bepushtlikdan aziyat chekkan qirolicha Kleopatra zuluklarning ta’siri tufayli Yuliy Sezardan homilador bo‘la olgan. Shundan so‘ng, hatto Misr fir’avnlari qabri devorlarida zuluklar tasvirlari paydo bo‘la boshlagan.O‘rta asrlarda girudoterapiya semizlikka qarshi yordam berishi aniqlangan. O‘sha vaqtlarda ko‘p mamlakatlarda ortiqcha vazn muammosi deyarli eng muhim muammolardan biri bo‘lgan. Qazish ishlari davomida eski kutubxonalar materiallarida topilgan qo‘lyozmalarda qayd etilishicha, shifokorlar zuluklar bilan davolash natijasida ajoyib natijalarga erishishgan: odamlar 10 kg gacha vazn tashlashgan va salomatliklari yaxshilanganini ta’kidlashgan.Zuluklar yordamida yurak muammolari, bosh aylanishi, nafas qisilishi, bepushtlik davolangan. Girudoterapiya shu qadar mashhur ediki, Uyg‘onish davri ustalari, masalan, Bottichelli, hatto o‘z san’at asarlarida buni aks ettirishgan.Girudoterapiya muolajasi XVIII asr oxiri — XIX asr boshlarida keng mashhurlikka erishgan. Bu usul deyarli barcha kasalliklarni davolash uchun ishlatilgan. Ushbu davrda zuluklar sanoat miqyosida yetishtirilib, mamlakatlar o‘rtasida eksport qilingan ham. Hatto Pirogov girudoterapiyani davolashning eng kuchli usuli deb hisoblagan. Zuluklar barcha dorixonalarda sotilgan.Biroq, bu vaqtgacha shifokorlar zulukning asosiy «kuchi» — qon chiqarish ta’siri deya hisoblashgan. Va faqat XX asrning 90-yillarida olimlar nafaqat qon chiqarish terapevtik ta’sir berishini isbotladilar. Asosiy shifobaxsh omil — bu zuluk so‘lagi, unda 15 dan ortiq noyob xususiyatlarga ega bioaktiv moddalar mavjud. Qizig‘i shundaki, hozirgacha olimlar bunday moddani sintez qila olishmagan, garchi Angliya, Isroil va AQShda tadqiqotlar olib borish va uni yaratish ustida yuzlab million dollar mablag‘ ajratilgan bo‘lsa ham. Genetik muhandislik texnologiyalari ham yordam bermagan.Zuluk rasmiy ravishda dorivor sifatida tan olingan va ko‘plab mamlakatlarda dori vositalari reestriga kiritilgan.Dunyoning barcha mamlakatlarida girudoterapiya ko‘plab kasalliklarni davolash va oldini olish uchun ishlatiladi va ushbu usulning asosiy ustunligi asoratlarsiz umumiy tiklanishdir.Zuluklarning inson tanasiga shifobaxsh ta’siriDorivor zulukning shifobaxsh ta’siri uning so‘lagiga asoslangan — unda bioaktiv moddalar mavjud. Asosiy tarkibiy qism — bu girudin, u qon ivishini oldini oladi va qon tromblarini rezorbsiya jarayonini rag‘batlantiradi. Girudin va so‘lakning boshqa bioaktiv tarkibiy qismlari bakteritsid (patogen mikroblarni o‘ldiradi), shuningdek bakteriostatik (bakteriyalar ko‘payishi va rivojlanishini oldini oladi) ta’siriga ega. Ushbu moddani aniqlash davomida olib borilgan izlanishlar tibbiyotda antikoagulyantlarni qo‘llay boshlash amaliyotiga asos solgan [manba].Zuluklarning so‘lagi tarkibida gialuronidaza fermenti mavjud bo‘lib, u faol moddalarni organizmning to‘qimalariga chuqur kirib borishiga imkon beradi — 10 sm’gacha. Shuningdek, bu ferment biriktiruvchi to‘qimalarni parchalaydi, shu sababli chandiqlarning so‘rilib ketishini kuchaytiradi.Ko‘rsatmalarUshbu terapiya usuli foydalanish uchun ko‘plab ko‘rsatmalarga ega, ular orasida quyidagi kasalliklar mavjud:Yurak-tomir tizimi kasalliklari;Oshqozon-ichak trakti kasalliklari;O‘pka kasalliklari;Qalqonsimon bez kasalliklari;Siydik-tanosil tizimi kasalliklari;Teri kasalliklari (shuningdek kosmetik nuqsonlar);Markaziy va periferik asab tizimi kasalliklari;Revmatologik kasalliklar;LOR kasalliklar;Mushak-skelet tizimi kasalliklari;Infektsion kasalliklar;Turli jarohatlar;Ko‘z kasalliklari.Qarshi ko‘rsatmalarMuolaja quyidagi holatlarda o‘tkazilishi mutlaq qarshi ko‘rsatiladi:Trombotsitopeniya;Onkologiya;Gemofiliya;Uzoq muddatli va og‘ir qon ketishlar;Qon ivishining buzilishi;Zuluklarning so‘lagi tarkibiy qismlariga nisbatan intolerantlik.Nisbiy qarshi ko‘rsatmalar (bu holda muolaja o‘tkazilishi mumkin, ammo asoratlar xavfi yuqori bo‘ladi):Gipotoniya;Ayollarda anemiya va hayz ko‘rish;10 yoshgacha bolalar;Ba’zi ruhiy kasalliklar;Surunkali kasalliklarning xuruj olishi;Homiladorlik;Sabablari hali aniq bo‘lmagan kasalliklar.Muolaja qanday o‘tkaziladiGirudoterapiyaning mohiyati tanaga dorivor zuluklarni qo‘yishdan iborat. Bitta muolaja davomiyligi 40-60 daqiqani tashkil etadi, bunda o‘rtacha 6-10 ta zuluk ishlatiladi. Ularning har biri 5 ml’dan 15 ml’gacha qon so‘rib olishi mumkin. O‘rtacha davolanish kursi 7-14 kunlik tanaffus bilan 10 seansdan iborat bo‘ladi.O‘tkazilish tartibi:Teri spirt bilan artiladi. Boshqa antiseptik ishlatilmaydi, chunki zuluklar hidga juda sezgir bo‘lishadi;Zuluklarni joylashtiriladi. Ularning tishlov chuqurligi sayoz — 2 mm gacha. So‘lak tarkibida og‘riq qoldiruvchi ferment mavjud, shuning uchun bunda deyarli noqulaylik sezilmaydi;Muolaja paytida zuluklar asta-sekin bemorning qoniga so‘lak tarkibidagi bioaktiv moddalarni ajrata boshlaydi. Ta’sir zonasida ushbu moddalarning 70-80 foizigacha kasal a’zoga «kirib boradi». Shundan so‘ng zuluk qonni so‘rib olishni boshlaydi;Jarayondan so‘ng, zuluk olinib, tishlovi joyiga steril salfetkaler qo‘llaniladi.Aksariyat hollarda zuluklar yetarlicha qon so‘rgach, o‘zlari tushib ketgunlaricha qo‘yiladi. Zulukni muddatidan oldin tanadan olish uchun uning oldingi so‘rgichiga spirt yoki yodga yengil botirilgan paxta qo‘yish yetarli bo‘ladi, shunda ular darhol tushib ketadi. Shuningdek bu maqsadda uning ustiga tuz sepish, sirka kislotasi yoki boshqa o‘tkir hidli moddani unga yaqin keltirish mumkin. Agar zuluk qon so‘rishni to‘xtatmasa, uning old so‘rgichini skalpel yordamida ko‘tarib, uning ostiga havo kiritish kerak. Zulukni kesib tashlash befoyda, bunda u qon so‘rishni davom ettiraveradi. Qo‘llanilgach, zuluklar odatda yo‘q qilinadi, ularni qayta ishlatishga yo‘l qo‘yilmaydi.Zuluk bilan davolash: foyda va zararlariZuluk bilan davolashning foydalari:Tromb hosil bo‘lishi xavfi kamayishi;To‘qimalarda va organlarda qon aylanishini tiklanishi;Bakteritsid va yallig‘lanishga qarshi ta’sir;To‘qimalarni ozuqa moddalari va kislorod bilanyaxshiroqta’minlanishini;Xolesterin darajasi normallashishi;Limfa drenaji yaxshilanishi;Shishlarni bartaraf bo‘lishi;Yurak faoliyati yaxshilanishi;Immunitet mustahkamlanishi;Qon bosimi me’yorlashishi;Tishlash joyida va butun tanaga og‘riq qoldiruvchi ta’siri;Modda almashinuvini me’yorlashishi.Zuluklar keltirib chiqarishi mumkin bo‘lgan zarar ularning oziqlanishi va o‘ziga xos tuzilishiga bog‘liq, shuning uchun quyidagi muammolar ehtimoli mavjud:Faol moddalar terining ta’sirlanishini chaqirishi;Zulukning so‘lagida qonni suyuqlashtiradigan fermentlar tufayli jarohat joyidan bir muddat qon ketishi;Zulukning oshqozon-ichak traktida «kasal» qonni so‘rishda uni infektsiyadan himoya qiladigan bakteriya mavjud. Bu odamlarda zaharlanish, oshqozon-ichak trakti muammolari, shilliq qavatlar kasalliklarini keltirib chiqarishi mumkin.Qanday kasalliklar davolanadiGirudoterapiya seansiga kardiolog, nevropatolog, gastroenterolog va boshqa ko‘plab mutaxassislar murojaat qilishlari mumkin. Ushbu usul samarali bo‘lgan kasalliklar ro‘yxati juda keng:Kasalliklar guruhi Guruhga kiruvchi asosiy kasalliklarYurak-tomir tizimi Tromboz, qon ivishining kuchayishi, ishemiya, infarkt, ateroskleroz, yurak nuqsonlari.Oshqozon-ichak Gastrit, oziq-ovqatga allergiyalar, xoletsistit, kolit, jigar sirrozi.O‘pka Plevrit, bronxit, pnevmoniya, emfizema, bronxial astma.Endokrin Semizlik, qandli diabet, qalqonsimon bez kasalliklari.Siydik-tanosil tizimi Prostata adenomasi, buyrak yetishmovchiligi, pielonefrit, siydik-tosh kasalligi, prostatit, tuxumdon kistasi, bachadon miomasi, endometrioz, kolpit.Markaziy va periferik asab tizimi Bosh aylanishi, bosh og‘rig‘i, migren, nevrozlar, uyqusizlik, epilepsiya.Revmatologik Artroz, artrit, radikulit, osteoxondroz, podagra, revmatizm.Oftalmologik Keratit, glaukoma.LOR organlar Sinusit, tonzillit, rinit, faringit, otit, sinusit, gingivit, stomatit, eshitish qobiliyati pasayishi, burun yon bo‘shliqlari kasalliklari, quloq shang‘illashi.Dermatologik kasalliklar va kosmetik teri muammolari So‘gallar, sellulit, ekzema, akne, psoriaz, furunkulyoz, neyrodermatit, tizimli qizil yuguruk, turli dermatozlar.Mushak-skelet tizimi Jarohatlarning bo‘g‘imlar va suyak to‘qimalarining holatiga salbiy ta’siri, churra.Tabiatda zulukning 300 dan ortiq turi mavjud. Tibbiyotda esa maxsus — giruda turi necha yuz yillardan beri qo‘llanib kelinadi.Qanday davolaydi?Bu muolajada odam tanasidagi maxsus akupunktur nuqtalarga 3‑5 dona zuluk qo‘yiladi. U mazkur nuqtalarga yopishib olib, terini 1,5‑2 mm chuqurlikda tilib, sekin‑asta qon so‘ra boshlaydi. Xavotir olmang, zuluk juda nozik jarroh va siz oshib borsa ari chaqqanday engil achishish his qilishingiz mumkin. Shunisi ham borki, bir dona zuluk atigi 5 ml.dan ortiq qon so‘ra olmaydi. 40‑60 daqiqa mobaynida qon so‘rib bo‘lgach, o‘zi teridan tushib ketadi. Zuluklar muolaja uchun maxsus ko‘paytiriladi va mutlaqo steril darajada bo‘lib, bittasi faqat bir odamga qo‘yiladi. Zuluk qon so‘rgan joyda 12‑16 soat davomida biroz qonash kuzatilishi mumkin.Atir sepmang, chekmang, ichmang!Bu mitti «tabib» hidlarga juda ta’sirchan va injiq. Shu bois bemor terisidan atir, sigareta tutuni yoki spirtli ichimlik hidi anqib tursa,qon so‘rishdan bosh tortishi ham mumkin.Nimalarga foydali?Zulukning asosiy shifo manbai — so‘lagi. Uning so‘lagi inson qoniga tushgach, og‘riq qoldiruvchi, yallig‘lanishlarga qarshi ta’sir qila boshlaydi. Natijada qon aylanishi yaxshilanadi, trombozlar xavfi kamayadi va shishlar qaytadi. Immunitetni ham oshirish xususiyatiga ega. Zuluk ko‘pgina kasalliklarga qarshi qo‘llanib kelingan. Jumladan:Gipertonik kasalliklarda: qon bosimi ko‘tarilishi, turli tromboflebitlar.Urologiyada: prostatit, prostata adenomasi, peshob yo‘li toshlari.Nevrologiyada: osteoxondroz, miozit, radikulit, bosh og‘rig‘i, bosh aylanishi, nevrit, nevroz, uyqusizlik.Endokrinologiyada: qandli diabet, qalqonsimon bez kasalliklari, semizlik.Teri kasalliklarida: psoriaz, neyrodermit, ekzema, husnbuzar.Kardiologiyada: ateroskleroz, stenokardiya, kardioskleroz.Pulmonologiyada: surunkali bronxit, bronxial astma.Gastroenterologiyada: gepatoz, xolesistit, pankreatit, gastrit.Jarrohlikda: tromboflebit, qon tomirlari varikozi.Proktologiyada: bavosil (gemorroy).Og‘iz, burun, tomoq kasalliklarida: otit, yaxshi eshitmaslik...Ginekologiyada: hayz tizimi buzilishi, bachadon miomasi, mastopatiya, tuxumdonlar yallig‘lanishi va kistasi, klimaks davrida zuluk qo‘yish tavsiya qilinadi.Shuningdek, zuluk qo‘yish teri holatiga ham yaxshi ta’sir ko‘rsatadi, undagi izlarni yo‘qotadi.Gipertoniya krizida ko‘pincha chakka suyaklarining so‘rg‘ichsimon o‘siqlariga zuluklar solinadi. Bitta zuluk 10 ml qonso‘radi, zuluk ko‘chib tushgandan so‘ng taxminan 30 ml qonoqadi (u qon o‘zanidan qonni chiqaribgina qolmay, balki qongamaxsus modda qon ivish jarayonini kamaytiradigan girudinajratadi). Zuluklar og‘riqni kamaytiradigan, chalg‘ituvchi ta’sirgaega bo‘lib, bosh og‘riganda yaxshi yordam beradi. Bundan tashqari, ular qonni qon olishdagiga qaraganda sekinroq chiqaradi.Zuluklar suvli bankada saqlanib, dorixonalarda sotiladi.Zuluk solishdan oldin u qo‘yiladigan joy iliq suv bilansovunlab yuviladi (spirt bilan artish tavsiya qilinmaydi). Og‘iztomoni bilan teriga qo‘yilgan zuluk qonni so‘ra boshlaydi va so‘ribbo‘lgandan keyin o‘zi ko‘chib tushib, o‘rnida qonab turadigankichik jarohat qoladi, u yerga steril bog‘lam qo‘yiladi.Gipertonik kriz og‘ir kechganda, ya’ni dorilar unchalikta’sir qilmaganda til ostiga klofellin (asosan, keksa odamlarga),pentaminning 5% li 0,51,0 ml eritmasi muskul orasiga yokivenaga 20 ml izotonik eritma bilan (juda sekin 710 mindavomida) yoki benzogeksoniyning 2,5 % li 1ml eritmasidanmuskul orasiga yoki teri orasiga yoboriladi. ArSuv bilan davolash – Suv bilan davolash – «gidroterapiya» fizioterapevtik davo turlaridan bo‘lib, u kasalliklarning oldini olish va davolash maqsadida qo‘llaniladi. Suv bilan davolashning asosiy vazifalaridan biri organizm uchun qulay reaksiyaga erishishdir. Suv muolajalari ta’sir turiga qarab turlicha bo‘ladi. Chegaralangan ta’sir turiga ega suv muolajalari:
– yuvish, artish (qo‘l yoki chotka yordamida);
– qo‘l yoki oyoq vannasi sekin-asta haroratni ko‘tarish bilan;
– qo‘l va oyoqqa kontrast vanna qo‘llash;
– turgan holda sovuq suvni qo‘lga, tizzaga, yuzga, ensaga qo‘llash;
– ko‘krak qafasiga kompresslar qo‘yish. O‘rtacha ta'sir kuchiga ega suv muolajalari:
– oyoq, belga vannalar (belga o‘tirgan yoki yotgan holda), sekin-asta haroratni ko‘tarish bilan;
– o‘tirgan holda ishqalash bilan vanna qabul qilish;
– mineral vannalar;
– turli xil tarkibli iliq vannalar;
– sovuq ishqalovchi vannalar;
– o‘tirgan holda o‘zgaruvchan haroratli vannalar;
– badanning 3/4 qismiga kompress qo‘llash yoki nam sochiq o‘rash;
– o‘tirgan holda bug‘li vanna qabul qilish; – sauna. Kuchli ta'sir etuvchi suv muolajalari:
– qizdiruvchi vanna; – hammom;
– sovuq yoki issiq suvni tezlik bilan tanaga quyish. Suv bilan davolashda tanada umumiy va mahalliy o‘zgarishlar paydo bo‘lib, ular ma’lum miqdorda suv harorati bilan bog‘liqdir. Suv muolajalari haroratiga qarab – sovuq (20°C), salqin (30°C), indifferent (34 – 36°C), iliq <37 – 39°C), issiq (40°C dan yuqori) bo‘lishi mumkin. Gidroterapiya markaziy nerv tizimiga o‘ziga xos ta’sir ko‘rsatadi. Indifferent haroratdagi suvni qo‘llash natijasida tanada bo‘shashish, tinchlanish, uyquchanlik hosil bo‘ladi. Sovuq va issiq suv ta’sirida qo‘zg‘aluvchanlik kuchliroq bo‘ladi. Suv bilan davolaganda yurak tomir faoliyatida o‘zgarishlar yuzaga keladi. Sovuq suv ta’sirida teri tomirlari torayadi, yurakning qisqarish faoliyati sekinlashadi, arterial bosim ortadi. Past haroratdagi suv ta’sirida skelet mushaklarining tarangligi oshadi. Issiq suvning ta’siri unga qarama-qarshi bo‘ladi. Issiq va sovuq suv muolajalari moddalar almashinuvi jarayonini tezlashtirib, organizm taranglashuvini oshiradi. Gidroterapiyada haroratdan tashqari mexanik omil muolajaning umumiy ta’sirini kuchaytiradi. Suv muolajalari, ayniqsa, yurak tomir, nerv faoliyati, xafaqonlik kasalligi va organizmda moddalar almashinuvi buzilgan bemorlarga tavsiya etiladi. Monelik hollari: suv muolajalari og‘ir ateroskleroz, qon bosimining yuqori darajaga ko‘tarilishi, miya va toj tomirlar qon aylanishining buzilishida hamda sil kasalligining faol turida qo‘llanilmaydi. Suv muolajalari har bir shaxsga alohida buyuriladi. Davo muddati 15–20 muolajadan iborat bo‘lib, boshlanishida qisqa muddatli, so‘ng bemorning ahvoliga qarab sekin-asta oshiriladi. Gidroterapiyaning bir necha xil usullari mavjud bo‘lib, ulardan suv quyish va artinish, ho‘l sochiqqa o‘rab qo‘yish, dush (aylanma, sirkular, otilib chiquvchi yuqori va past bosimli), ichakni yuvish, vannalar va b. qo‘llaniladi. Umumiy vanna bo‘lsa, bemor tanasining barcha qismi suvga tushiriladi, mahalliy vannalar: marvaridli (suv orqali havo pufakchalari bosim bilan chiqariladi), ko‘pikli (ko‘pik hosil qiluvchi moddalar yordamida), tebranuvchi va aylanma (suvni mexanik ta’sirda kuchaytirish), hidli, (xvoyli) shifobaxsh giyohli, mineralli bo‘ladi.Vanna qabul qilish muddati 10–15 daqiqa, muddatni uzaytirish noxush oqibatlarga olib kelishi mumkin. Vannalar qabul qilish vaqtida bemorning umumiy ahvolini nazorat qilib turish lozim, chunki arterial bosimning
XULOSA
Qon aylanishiga tasir qiluvchi vostalar yani bular hantalmalar (garcheshniklar) Bankalar qo‘yish , kompressorlar yani isituvchi va sovituvchi turlari , garelkalarOrganizmga foydasi haqida ma'lumot oldim va bu yani qon aylanishiga ham organizmning Yaxshi rivojlanishi uchun bu vostalar juda zarur chunki bunday vostalar organizm uchun zarur bo‘lgan himoya qilish vostasidir. Misol tariqasida organizmning malum bir organi shikastlanganda o‘sha paytda shikastlangan joydan qon ketishiga sabab bo‘ldi shu yerni davolash uchun bizga quyidagi yani qon aylanishiga tasir qiluvchi vostalardan foydalanamiz qon ketganda sovituvchi kompressorlardanA aksincha qon tomirlari torayib qolganda isituvchi kompressorlardan foydalanamiz Bundan tashqari og‘riqlarda ham og‘riqni pasaytirishda ham bunday vostalardan foydalanamizMisol tariqasida bankalarni oladigan bo‘lsak : Tibbiy banklar bilan davolash rasmiy va norasmiy tibbiyot mutaxassislari muhokamalarga olib keladi. Usul qarama-qarshi, sirli deb hisoblanadi. Shu bilan birga, uzoq vaqtdan beri shoshilinch samaradorlik, sodda va arzonligi isbotlandi.Shuning uchun ham halqimizda eng qadimgi usul hisoblanadi bankalar samaradorligi boshqa Qon aylanishiga tasir qiluvchi vostalarga nisbatan osson va qulay ham arzon va samaradorligi yuqori. Bundan tashqari nafas olish organlari kasalliklarini davolashda ham foydalaniladi misol bronxopnevmoniya kasalligida ham hantalma va bankalardan foydalaniladi va laringit va faringit Kasalligida ham bankalardan foydalaniladi bankalar va hantalmalar ko‘krak qafasi kasalliklarida juda keng qo‘llaniladi shunday ekan qon aylanishga tasir qiluvchi vostalar Biz uchun juda zarur chunki O‘zbekiston respublikasi mintaqaviy iqlim juda hilma-hil bo‘lganligi sababli bu vostalar bizning aholimiz uchun zarur bundan tashqari tasir etishi tez va birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish uchun qulay bo‘lganligi sababli shu vostalardn foydalanamiz
Tayanch iboralar!
1.XANTALMALAR-12×18sm qog‘oz, qo‘llaniladi:kuchli spazmli og‘riqda, o‘pka va bronxlar yallig‘lanishda. Tayyorlanishi: 1osh qoshiq va 1 osh qoshiq bug‘doy unu iliq suv, quyiladi 30 daqiqa saplanadi va tayyor bo‘lgach, 2 qavat doka ustiga 0,5 sm qalinlikda xantalmalar suriladi va 1 qavatli doka yoki quruq list yopiladi kerak li sohga qo‘yiladi. Qo‘llash mumkin bo‘lmagan holatlar:teri kasalliklarida , qon oqishi, o‘pka sili o‘pka raki ,allergik kasalliklarida xantalmalarni qo‘llash mumkin emas. Xantalmalar 35'C lik suvga botiriladi ,Xantalmalar belgilariga xidi uvalanmasligi qora rangi .
3.BANKALAR-qo‘llaniladi ko‘krak qafasi oralaridagi yallig‘lanish jarayonlari qovurg‘alararo nevralgiyalar ,radikulitlar , o‘tkir va surunkali miozitlarda tavsiya etiladi qo‘llash mumkin bo‘lmagan holatlar-o‘pkadan qon oqishi, o‘pka sili o‘pka raki va ko‘krak qafasi o‘smalarida ,teri kasalliklari, alergik holatlar, epilepsiya. Qo‘yiladigan bankalar sono-10,20 ta dan bo‘lib quruq qilib artiladi. Ko‘proq bankalar ko‘krak qafasi orqaga qo‘yiladi bankalar qo‘yiladigan soha vazelin suriladi junlar qirib tashlanadi agar jun bo‘lsa 2-3 sekund yongan tampon bankalar ichiga tutib turiladi. Teri 1-3sm ga ko‘tariladi 15-20 daqiqa badanda turish kerak
4.REOSTAT-bu garelkalar bilan davolashda qo‘llaniladi reostat bu regulyator shnurining yostiqcha bilan tutashgan joyda bo‘ladi bu issiqlikni meyorida saqlash vazifasini bajaradi
5.ISITGICh-yallig‘lanish jarayonlarini surilishi tanani isitish va og‘riqni qoldirish maqsadida qo‘llaniladi. Moneliklari:qorin bo‘shlig‘i o‘tkir yallig‘lanishda, qon ketganda , o‘smalarda, lat yeganda va jarohat yeganda qo‘yish mumkin emas.hajmi 1-1,5 litr rezina idishdan yasalgan tiqin bu rezinani yopish un ishlatiladi, bundan tashqari elektr isitgichlar ham mavjud
6.ZULUKLAR-2 jinsli chuvalchang bular so‘lagida girudin moddasi mavjud bu qon ivishiga to‘sqinlik qiladi afzalligi tananing barcha sohalarda qo‘llash mumkin
8.ChUChUK SUV-zuluklar boqiladigan muhit hisoblanadi va bankalar ichiga chuchuk suv solib qo‘yiladi va og‘zini doka bn yopib qo‘yiladi
9.MUZLI HALTAChA-lat yeganda, qon ketganda o‘tkir yallig‘lanish jarayonlarining boshlang‘ich davrida, hasharotlar chaqqanda qo‘yiladi bo‘laklangan muz bo‘laklarini muzli xaltachaga solinadi va tiqin bilan zich qilib berkitiladi sochoq bn o‘raladi va qo‘yiladi.
10.Dermatitlar, piodermiya, chipqon-bu kasalliklarida kompressorlar qo‘yish mumkin emas
F O Y D A L A N I L G A N A D A V I Yo T L A R.
1. I.A. Koshbaxtiyev. “Valeologiya asoslari” . Toshkent 2005 yil.
2. Q.S . Inomov . “Hamshiralik ishi”. Toshkent 1998 yil.
3.. David Verner. “Hammabop tibbiyot qo‘llanmasi” Toshkent 2000 yil.
4. B.D.Kamorova “Skoraya medisinskaya pomosh”. Moskva . 1984 yil.
5. V.M. Buyanov. "Birinchi medisina yordami". Toshkent "Medisina" 1997 yil.
6. A.N. Beligoreskiy "Vrach kelguncha birinchi yordam ko‘rsatish"Toshkent "Medisina"1996 y.
7. T.E. O‘ngboev "Shikastlanishlarda va baxtsiz hodisalarda shoshilinch yordam ko'rsatish". Toshkent"Ibn Sino" 1993 yil.
8. V.A. Galkin "lchki kasalliklar". Toshkent "Medisina" 1989 yil.
9. V.V Mayskiy V.K. Muratov. "Farmakologiya bilan reseptura" Toshkent "Medisina" 1997 yil.
10. N.Majidov “Umumiy nevropotologiya” Toshkent 1983 yil.
11. A.S. Zalikina "Bemorlarning umumiy parvarishi". Toshkent "Ibn Sino" 1995 yil.
12. E.I. Qosimov. "Ichki kasalliklar propidevtikasi" Toshkent "Ibn Sino" 1996 yil.
13. Maxmudov O.S. "Bolalarning yuqumli kasalliklari" Toshkent "Ibn Sino" 1995 yil.
14. Majidov V.M. "Yuqumli kasalliklar" Toshkent "Ibn Sino" 1993 yil
15. B.Aminov“Tibbiy bilim asoslari, onalik va bolalikni muhofaza qilish”I-IIqism.Qarshi 2006 yil
16. Eshqobilov , Mashmudov A. "Bolalar kasalliklari" Toshkent "Ibn Sino" 1993 yil.
17. Ado V. "Allergiya" Moskva 1984 god.
18. Sh. S. Shamsiev. Shabalov Erman “Rukovodstvo dlya uchastkovogo pediatra”.Toshkent "Medisina" 1982 god.
19. G.V. Morozov. Ramashenka V.A.“Nerv va psixik kasalliklar”.Moskva "Medisina" 1982 yil.
20. A. Karimov , Miraxmedov U. “Teri tanosil kasalliklari” .Toshkent "Ibn Sino‘ 1995 yil.
21. T. Q. Daminov, Ladogo K.S. “Kasal bolalarni parxez ovqatlantirish”. Toshkent "Ibn Sino" 1993 yil.
22. O‘zbekiston qizil yarim oy jamiyati “Birinchi yordam” Toshkent 2000 yil.