N iz o m iy n o m id a g I to sh k en t davlat ped a g o g ik a universiteti mamasoli jumaboyev

«Birinchi muallim»da Avloniy dastawal 32 harfni yolg‘iz yoziladigan
shakllarini bir sahifada alifbo tartibida beigan. Shu sahifada alifning so'zning
boshida, o'rtasida va oxirida yozilishini ko'rsatgan, so‘ng alifni barcha «bosh
harflar»ga qo‘shib bo‘g‘inlar hosil qilgan.
«Ikkinchi muallim»da bolalarning axloq, odobiga doir, haloUik va
poklikka oid turli she'rlar, hikoya, masal va ertaklar jamlangan, rang-
barang allegorik obrazlardan ustalik bilan foydalanilgan.
Kitob «Maktab» she'd bilan boshlanadi. Unda kimki maktabga borsa,
o'qisa, savodxon bo‘lsa, juda ko‘p narsalarga erishishi chiroyli ta'riflanadi:
Maktab dum gavhar sochar,
Maktab sizga jannat ochar,
Maktab jaholatdan qochar,
G'ayrat qilib o'qing, o ‘g ‘lon!
Maktab sizni inson qilur,
Maktab hayo ehson qilur,
Maktab g ‘ami vayron qilur,
G'ayrat qilib o ‘qing, o ‘g ‘lon!..
Darslikda ko‘plab ibratomuz she’r, hikoya va ertaklar berilgan.
Abdulla Avloniy 1904 yildan umrining oxiriga qadar o‘qituvchi boiib
ishladi. U o‘nlab she’rlar, «Maktab gulistoni», «Turkiy guliston yoxud
axloq» kabi darsliklari bilan hoziigi zamon o'zbek bolalar adabiyotiga
poydevor qo'ygan edi. Uzoq yillar qayta-qayta nashr etilgan «Turkiy guliston
yoxud axloq» Yusuf Xos Hojibning «Qutadg'u bilig», Nosir Xusravning
«Saodatnoma», Sa’diyning «Guliston» va «Bo'ston», Jomiyning
«Bahoriston», Navoiyning «Mahbub ul-qulub», Donishning «Farzandlaiga
vasiyat» tipidagi o'ziga xos tarbiyaviy asardir. Unda Abdulla Avloniy
o'zining ijtimoiy va axloqiy qarashlarini bayon etgan. Asarning so'z boshisida
muallif bu haqda shunday yozadi: «Men bu asarimni maktablarimizning
yuqori sinflarida ta’lim bermak ila barobar ulur adabiyot muhiblari — axloq