N iz o m iy n o m id a g I to sh k en t davlat ped a g o g ik a universiteti mamasoli jumaboyev

diqqat-e’tiborini qozonadi, o‘z «bag‘ri»ga ohangrabodek tortadi. Bu, ko‘pincha,
doston, ertak va afsonalarga xos badiiy-estetik xususiyatdir.
Shoir-olim Safo Ochil qalamiga mansub doston va ertaklar ham shunday
fazilatga ega bo'lib, ularda badiiy jozibasi bilan muig'ak qalblardan tez o'rin
olish qudrati mavjud. Adib doston va ertaklarida faqatgina ta’siichan badiiylik
emas, balki ularda voqea va hodisalarni ilmiy tahlil va tadkiq etish samarasi
ko'zga tashlanadi. Darhaqiqat, shoir har bir asariga badiiy-ijodiy va ilmiy-
nazariy jihatdan yondoshadi.
Shoirning «Gavhartosh» ertak-dostoni xalq ichida tildan-tilga ko'chib
yurgan afcona bir syujet-voqea asosiga qurilgan boiib, unda ota qadri, uning
ma'naviy-axloqiy hikmatlari badiiy ifodasini topgan. Dostonning lirik
qahramoni muayyan jamiyatda asrlar osha axloqiy qonuniyatga aylanib qolgan
urf-udum va an'analaiga qarshi bosh ko'taradi.
Chambil degan mamlakatda ota yoxud ona qarigach, ular tog' ortiga
— ilonlar makoniga olib borib tashlangan. Jur’at shohlaming udumga
aylangan bu farmonidan nafratlanadi:
Farmoningga ming la ’nat, ey, shoh,
Farmoningdan о ‘rgildik, tojdor.
Udumlaring tufayli, evoh,
Nahot bola Otaga ag^yor!
Shoir «o‘rgildik» so'zini ko'chma ma'noda ishlatgan b o iib , u
nafratlanish ma'nosini beradi. Bu, o ‘z navbatida, she'rga poetik efifekt
(samara, pafos) baxsh etgan va u fikr ta'sirchanligini oshirishga xizmat
qilgan.
Lekin Jur’at ham taqdirga tan berib, otasini yelkasiga ortib, ilonlar
saltanatiga yaqin joyda bir xarsang toshga o'tqazib, dam oladi. Shu yerda
otasining aytgan so'zlari farzand qalbini, uxlab yotgan tuyg'usini uyg'otadi:
«Men ham senday sher kabi olg'ir,
Kuchga to ‘Igan yigit bo‘lganman.
Qirq yil burun bobongni, axir,
Shu tosh uzra olib kelganman».