O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov, Tollibay Boltayevich Mustanov

 Gestagen (progestagen) va antigestagen dori vositalar 
Barcha gestagen
1
lar steroid tuzilishiga. Dori dori vositalari sifatida 
progesteron
2 
yoki uning sintetik unumlari – oksiprogesteron kapronat, 
medroksiprogesteron atsetat va pregnin qo‘llaniladi. Bundan tashqari, gestagenlik 
faolligiga ega bo‘lgan, testosteron hosilasi bo‘lmish norgestrel,noretindron, 
noretisteron, dimetisteron va boshqalar sintezlangan. 
____________________________________ 

---

- 679 -
1 
Lotinchadan 
gesto
– ko‘tarib yurish (ya'ni homiladorlikni saqlash nazarda 
tutilgan) 
2 
Davolash maqsadi uchun sintetik yo‘l bilan olinadi. 
P r o g e s t e r o n endometriyga ta'sir etib uni tuxum hujayrasini implantatsiya 
qilishga tayyorlaydi (proliferativ davr sekretor davrga o‘tadi). U miometriy 
qo‘zg‘oluvchanligini susaytiradi. Ovulyasiyani oldini oladi, sut bezi to‘qimasini 
o‘sib rivojlanishiga imkoniyat tug‘diradi. har kuni mushak ichiga kiritiladi. 
Ichilganda u samarasiz. 
Davomli 
ta'sir 
etuvchi 
gestagenlarga 
oksiprogesteron 
kapronat 
(gidroksiprogesteron kapronat, gormofort) kiradi. Uning ta'siri sekinroq boshlanadi 
va 7-14 kun davom etadi. Yog‘li eritmalari mushak ichiga kiritiladi. 
Medroksiprogesteron atsetat ham davomli ta'sir ko‘rsatuvchi dori vosita 
hisoblanadi. 14 kunda bir marta mushak ichiga kiritiladi. Enteral qo‘llash ham 
mumkin. 
Pregnin (etisteron) faolligi bo‘yicha progesterondan 5-15 marta kuchsiz. 
Ichilganda ham samarador. Odatda til ostiga qo‘yish tavsiya etiladi. Tabletkasini 
butunlay so‘rilib bo‘lguncha til ostida saqlanadi. 
Gestagenlik faollikka ega bo‘lgan testosteron hosilalari (noretinodrel va 
boshqalar) enteral kiritishga mo‘ljallangan. Ularning ta'sir davomliligi 1-3 kun. 
Gestagenlarni sariq tana funksiyasining yetishmovchiligida homilani 
tushishini oldingi olish uchun (homiladorlikning 1-yarimida), hayz ko‘rish siklini 
buzilishlarida qo‘llaniladi. Kontraseptiv vosita sifatida qo‘llaniladi. 
Gestagen gormonlarning antagonistlari–
antigestagen vositalar
yaratilgan. Ulardan 
ba'zilari tibbiyot amaliyotiga tadbiq qilingan. Shunday dori vositalardan biri bo‘lib 
steroid hosilasi m i f ye p r i s t o n ( RU 486) hisoblanadi. U gestagen retseptorlari 
bilan bog‘lanib (masalan bachadonning) gestagenlar (progesteron va boshqalar) 
ta'siriga to‘sqinlik qiladi. Mifepriston gestagenlik (agonistlik) faolligiga ega emas. 
Jonivorlarda o‘tkazilgan eksperimentlarda mefistonda glyukokortikoidlar bilan 
antagonizm aniqlangan. Tibbiyot amaliyotida asosan mifepristonning homilani 
tushirish (abort) xossasidan foydalaniladi. Bunday holatlarda mifepristonni 

---

- 680 -
homiladorlik boshlangandan so‘ng qancha erta berilsa samaradorligi Shuncha 
yuqori bo‘ladi. Homiladorlikni tibbiyot ko‘rsatmalari bo‘yicha to‘xtatish uchun 
ko‘pincha mifepristonni prostaglandilar bilan birgalikda qo‘llaniladi. Buning 
sababi shundaki, mifepriston ta'sirida miometriyning prostoglandinlarga sezgirligi 
ortib
ketadi. Shu sababli ikkala dori vositani katta bo‘lmagan miqdorda qo‘llaniladi va 
bu ularning noxush ta'sirotlarini sezilarli darajada kamaytirish imkonini beradi. 
Antigestagen vositalar hayz ko‘rish siklini meyyorga keltirish uchun ham qo‘llash 
mumkin.