O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov, Tollibay Boltayevich Mustanov

 
7.4-Jadval.
Aritmiyaga 
qarshi 
moddalarni 
farmakokinetikasi 
(enteral 
yuborilganda) 
Guruh, dori vosita 
Ta’sirini 
boshlansh
i,soat 
Qonda 
yuqori 
konsentratsiy
a bo’lish 
vaqti, soat 
Ta’sir 
davomiy
lig, soat 
T
1/2
,soat 
Qon 
plazmasida 
oqsillar 
bilan 
bog‘lanishi
, 
% 
1A. Xinidin 
Novokainamid 
Dizopiramid 
0,5 
0,5 
0,5 
2-4 
0,5-1,5 
2 
6-8 
3 
6-7 
6-7 
2,5-4,5 
4-10 
60-80 
15-20 
20-60 
Novokainamid 
Dizopiramid 
0,5 
0,5 
0,5-1,5 
2 
3 
6-7 
2,5-4,5 
4-10 
15-20 
20-60 
IB. Lidokain
1
Difenin 
Meksiletin 
Juda tez 
0.5-1 
0.5 1 
12 
2-4 
0,25
2 
24 
8-12 
1- 2 
6-24 
8-10 
60- 80 
87-93 
55-65 
1C. Flekainid 
Propafenon 
Etmozin 
0,5 
0,5-1 
2 
3-4 
2-3 
0,8-2 
12 
8 
10- 24 
10-16 
5-8
3
(10-32)
4 
75-85 
97 
95 
II. Propranol 
Metoprolol 
Atenolol 
1 
1 
1 
1-1.5 
3-6 
2-4 
6 
12 
24 
3-6 
3-4 
5-10 
80-90 
10-12 
<5 
III. Amiodaron
Ornid(bretiliy) 
Sotalol 
7-21 kun 
6-8 
1 
5-6 
3 
2,5-4 
6-8 
12 
25-100 
kun 
5-10 
8-12 
99 
0-8 
0 
IV. Verapamil 
Diltiazem 
1,5-2 
0,5 
5 
3-5 
6-8 
6 
4-8 
5 
90 
80 

---

- 393 -
1
Lidokain vena ichiga yuboriladi, qolgan dori vositalar - 
peros. 
4
Dori modda 
sekin metabolizmga uchraganda 
2
Vena ichiga dori modda yuborilish 
to’xtatilgandan keyin. 
3
Dori modda tez metabolizmga uchraganda.
Novokainamid enteral va parenteral yuboriladi (vena ichiga, mushak ichiga), 
oshqozon-ichak traktidan xinidinga nisbatan tez so’riladi. Turli bemorlarda 
novokainamid metabolizmi tezligi bo’yicha sekin va tezkor astetilyatorlar 
ajratiladi av Shunga qarab dori ta’sir davomiyligi farq qiladi. Buyraklar orqali 
chiqib ketadi. Novokainamidni bemorlar odatda yaxshi ko’taradi. Xinidinga 
o’xshash tarzda o’tkazuvchanlikni buzilishiga olib kelishi mumkin. Aritmogen 
ta’sirga ko’ra xinidinga o’xshab ketadi. Ichishga qabul qilinganda xinidinga 
nisbatan arterial bosimni kam darajada pasaytiradi. Ammo bir qator holatlarda 
novokainamid ko’ngil aynishga, qayt qilish, ich ketish va sudorgiga sabab bo’lishi 
mumkin. Parenteral yuborilganda enteralga qaraganda nojo’ya ta’sirlari ko’proq 
bo’ladi. Bunda asosiy muammo novokainamidga yuqori ta’sirchanlik bo’lib, 
sanchiqlar, bo’g‘imlar va mushaklar sohasidagi og‘riqlar, terida toshmalar, kam 
holatda agranulotsitoz va qizil bo’richa sindromi rivojlanishi mumkin. 
Xinidin va novokainamid idiosinkraziyada va yurak bo’lmacha-qorincha 
blokida qo’llanmaydi. Yurak yetishmovchiligida, gipotonik holatlarda bemorlarga 
bu moddalar ehtiyotkorlik bilan tayinlanadi.
Aritmiyaga qarshi ta’sirga d i z o p i r a m i d (ritmilen) ham ega. Xinidinga 
o’xshab miokardning barcha qisqaruvchi bo’limlariga va o’tkazuvchi tizimiga 
ta’sir ko’rsatadi. Ichakdan yaxshi so’riladi. Asosan buyrak orqali chiqariladi. Dori 
vosita ko’pincha qorincha aritmiyasida qo’llaniladi. Dizopiramidni buyurilganda 
miokardni qisqaruvchi aktivligi pasayishini hisobga olgan holda buyurish kerak. 
Uning salbiy xususiyatlariga m- xolinoblokatorlik faolligini kiritish mumkin, bu 
og‘iz bo’shlig‘i shilliq pardasi qurishi, ko’zda akkomodatsiyani o’zgarishi, siydik 
ajralishining qiyinlashishiga olib keldi. Ko’ngil aynab, qayt qilish ehtimoli 
mavjud. 
A y m a l i n (aritmal) – ilonsimon rauvolfiya alkaloidi sanaladi. Xinidinga 

---

- 394 -
o’xshab yurakning asosiy funksional parametrlarini o’zgartiradi, ammo miokard 
qisqaruvchanligini kam miqdorda kamaytiradi. Aymalin tizimli arterial bosimni 
kam miqdorda pasaytiradi, yurakda toj-tomir qon aylanishini yaxshilaydi. O’sha 
o’simlik xomashyosidan olinuvchi rezerpindan farqli ravishda aymalin 
tinchlantiruvchi va simpatolitik ta’sirga ega emas . Oshqozon-ichak traktidan 
yomon so’riladi, Shuning uchun uni parenteral yuborish maqsadga muvofiq 
(mushak ichiga va vena ichiga); t
1/2
= 15 soat. Aymalin ekstrasistoliyada, yurak 
bo’lmasi paroksizmal titroq aritmiyasida qo’llaniladi. Uni odatda yaxshi 
ko’taradi. Ba’zan dispeptik holatlar, umumiy holsizlikni chaqiradi. 
Natriy kanallarini bloklovchi vositalarga Shuningdek lidokain, meksiletin 
va difenin kiradi. Ba’zi bir qator ta’sirlari bilan xinidindan birmuncha 
farqlanadi. Shuning uchun ularni 
IB
guruhiga kiritadi. 
L i d o k a i n (ksikain, ksilokain) nafaqat mahalliy anestetik balki 
aritmiyaga qarshi vosita sifatida ham qo’llaniladi. Rezorbtiv ta’sirida u 
avtomatizmga pasaytiruvchi ta’sir ko’rsatadi (4-faza- diastolik depolyarizatsiya 
fazasi kamayadi). Bu Purkinye tolalarida va qorincha mushaklarida bo’lib, SA 
tugunda kuzatilmaydi. Ektopik o’choqlarda qo’zg‘aluvchanlikni pasaytiruvchi 
xususiyatga ega. Tezkor depolyarizatsiya tezligiga (0 faza) u ta’sir qilmaydi 
yoki Purkinye tolalarida kam miqdorda pasaytiradi. Xinidindan farqli ravishda 
harakat potensiali davomiyligini ( ya’ni repolyarizatsiya fazasi) va samarali 
refrakter davrni lidokain kamaytiradi (asosan o’tkazuvchi sitemada va qorincha 
mushaklarida). EKG da