Улуғмуродов н. Х

4. Fotosezgichlar.
Jun va tolali hom ashyolarning bunker va labazlardagi balandligini kontrol 
qilish, o‟lchash va rostlab turish uchun amalda fotosezgichlar keng ishlatiladi (11-rasm ). 
Fotosezgichlar tolali materiallar balandligini berilgan ikki holat( pastki va ustki) oralig‟ida 
o‟lchash va uni elektr signaliga aylantirib berish uchun hizmat qiladi. Ustki balandligi fotosezgich 
FS1 va uning qarama- qarshisiga o‟rnatilgan L1 lampa yordamida pastki balandligi esa FS2 va uning 
qarshisiga o‟rnatilgan L2 lampa yordamida qayd qilinadi. 
Bunkerdagi paxta balandligini o‟lchash va u haqida elektr signal orqali informasiya olish, 
fotorezistorlarning elektr qarshiligi yorug‟lik nuri ta‟sirida keskin kamayib, yorug‟lik tushmaganda esa 
juda katta qarshilikka ega bo‟lishdan iborat fizik xususiyatlaridan foydalanishga asoslanadi. 
Bunkerdagi paxta balandligi oldindan belgilangan pastki balandlikdan past bo‟lsa, FS1 va FS2 
fotorezistorlarning elektr qarshiligi L1 va L2 lampalardan tushgan yorug‟lik nuri ta‟sirida keskin 
 
11-rasm. 
Fotodatchikli plzision regulyator sxemasi. 
kamayib ketadi. Shunda R1 va R2 relelar 
cho‟lg‟amlaridan ularning ishlashi uchun etarli 
miqdorda tok o‟tadi.R1 va R2 relelarning kontaktlari 
ulanishi bilan boshqaruvchi R3 rele cho‟l0amidan 
tok o‟tganda uning kontaktlari ulanib, bunkerga paxta keltiradigan ijro etuvchi mexanizmni ishga 
tushiradi.Bunkerga paxta tusha boshlaydi, paxta balandligi ko‟tarila borib FS1 ga tuo‟adigan nurni 
to‟sganda R2 rele cho‟lg‟ami zanjiridagi tok miqdori juda kamayib ketadi.R2 relening kontakti 
uziladi.Lekin bloklovchi R3 kontakt ulangan bo‟lgani uchun bunkerga paxta kelishi davom etaveradi. 
Paxta balandligi ko‟tarila borib FS1 ga tushadigan nurni to‟sganda uning qarshiligi keskin oshishi 

---

67 
bilan R1 kontakti uziladi. Shundagina R3 boshqaruvchi relening elektromagnit cho‟lg‟ami toksizlanib, 
bunkerga paxta keltiradigan ijro etuvchi mexanizm ishdan to‟xtaydi. 
Fotosezgichlar 24 V gacha bo‟lgan o‟zgarmaskuchlanish manbaiga ulanadi.Ta‟minlovi T 
transformatorning ikkilamchi cho‟lg‟amidagi kuchlanish 36 V gacha bo‟lishi mumkin.