O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi navoiy davlat konchilik instituti «energo mexanika» fakulteti

Qarshilik termoo’zgartgichlarini quvuryo’llarga o’rnatish: 
a, b - quvuryo’lning gorizontal va vertikal qismlarida, v -tirsakda, g - 
kengaytirgich yordamida o’rnatish 
Qarshilik termoo‟zgartgichining sezgir elementi himoyalovchi g‟ilofning 
oxirida joylashadi. Platinadan tayyorlangan termoo‟zgartgich sezgir elementining 
uzunligi 120 mm, misdan tayyorlanganniki esa 60 mm. Termoo‟zgartgichlarni 
o‟rnatganda sezgir elementning o‟rta qismi o‟lchash nuqtasiga mumkin qadar 
yaqin joylashishi, u bilan o‟lchanadigan temperatura esa yaqindagi yuzalarning 
haroratiga bog‟liq bo‟lmasligi kerak. Platina termoo‟zgartgichlarning botiriladigan 
qismining uchi o‟lchanadigan oqimning o‟q chizig‟idan 50-70 mm, mis 
termoo‟zgartgichlarniki esa 25-30 mm pastroqda bo‟lishi kerak. Quvuryo‟lning 
tirsagiga o‟rnatiladigan sezgir element oqimga qarshi yo‟naltirilishi va 
o‟lchanadigan muhit oqimining markazida joylashishi lozim. O‟lchash joyida 
tashqi havoning so‟rilmasligi uchun bo‟rtma quvurga puxta payvandlanadi va 
termoo‟zgartgichning shtuseri unga zich o‟rnatiladi.
Termoo‟zgartgich 
gorizontal 
yoki 
qiya 
holatda 
o‟rnatilganda 
termoo‟zgartgichning kallagiga simlarni kirituvchi shtuser biriktirish qisqichlariga 

---

nam tegmasligi uchun pastga qaratiladi. Ismlar termoo‟zgartgichlarga odatda 
uzunligi kamida 500 mm li egiluvchan metall englar ichida keltiriladi. Foydalanish 
oson bo‟lsin uchun termoo‟zgartgich oldida ozroq zaxira sim qoldiriladi.
Termoelektrik termometrlarni o’rnatish 
O‟rnatish qoidalari ularning vazifasiga bog‟lik. Quvuryo‟llar yoki uskunalar 
yuzasi (sirti)ning temperaturasini nazorat qilishga mo‟ljallangan termoelektrik 
termometrlarning ish qismi nazorat qilinadigan yuzaga zich yotadigan qilib 
o‟rnatiladi. Buning uchun termoelektrik termometrlarning quvuryo‟llarga va 
uskunaga urinish joylari ularni o‟rnatmasdan oldin metall kuyindilaridan yaxshilab 
tozalanadi va teksi kemtik joy paydo bo‟lgunga qadar egovlab, yaltiratiladi. 
Tayyorlangan joy termoelektrik termometrning quvuryo‟l yoki uskuna sirtiga zich 
urinishini ta‟minlashi lozim. Keyin qisqichlarning kolodkalari payvandlanadi. 
Termoelektrik termometr kolodkalarning ostidan o‟tkaziladi va nazorat qilinadigan 
yuzaga zich siqiladi.
Yuzatemperaturasini o‟lchaydigan termoelektrik termometrni texnologik 
quvuryo‟lga o‟rnatish usuli quyidagi rasmda tasvirlangan.