Тупроқни ким таҳлил. Ас ўзг

Reaktivlar:
1. K
2
CrO
4 
ning 10% li eritmasi; 
2 AgNO
3 
ning 0,02 n li eritmasi; 
Quruq qoldiqni aniqlash 
Bizga ma’lumki, tuproq tarkibida uchraydigan, suvda eriydigan 
mineral va organik birikmalarning umumiy miqdori quruq qoldiq
deb 
ataladi. Quruq qoldiq umumiy hajm miqdoridan ma’lum bir qismini chinni 
kosachada bug‘latib va og‘irliklar farqiga asoslanib aniqlanadi.
Ish tartibi
Suvli so‘rimning umumiy miqdoridan 25-50 ml olib, oldindan 
nomerlangan va quritilib, og‘irligi aniqlangan chinni kosachaga solinadi. 
Keyin suv hammomi ustida suvi tamom bo‘lguncha quritiladi. Chinni 
kosacha qoldiq bilan quritish shkafi (termostat) da 105° haroratda 3 soat 
davomida quritiladi va eksikatorda uy haroratidagi holatigacha sovutiladi. 
Keyin analitik yoki elektr tarozida tortilib, quruq qoldiqning gr miqdori 

---

121 
og‘irliklar farqidan ajratib olinadi va natija quyidagi formula bilan 
hisoblanadi: 
– quruq qoldiqning foiz miqdori; 
a – quruq qoldiq , g hisobida;
V – so‘rimning umumiy miqdori,ml;
100-foizga aylantirish koeffitsiyenti; 
b – analizga olingan so‘rimning ml miqdori; 
s – tuproq namunasi, gr hisobida. 
Sulfat kislotasini aniqlash 
Tuproq tarkibida uchraydigan sulfat kislotasi, asosan turli tuz 
hollarida magniy sulfat
(MgS0
4
), natriy sulfat (Na
2
S0
4,
), glauber tuzi, kalsiy 
sulfat (CaS0
4
) -gips uchraydi. Bulardan magniy sulfat va natriy sulfat 
suvda oson eriydi. Shu sababli, ularning harakati suv rejimiga bog‘liq 
hamda ular o‘simlik uchun zararli. Kalsiy sulfat esa, nisbatan suvda sekin 
erishi natijasida suvli so‘rim analizi orqali uni to‘la aniqlab bo‘lmaydi 
(ayniqsa, uning miqdori ko‘proq bo‘lsa). Bu uslub sulfat kislotasini 10 % li 
BaCl
2
bilan qizdirib cho‘ktirishga asoslangan. Bunda so‘rimdan o‘lchov 
stakanlariga olinadi va HClning eritmasi bilan nordonlashtiriladi va issiq 
suv bilan yuviladi (NaCl va boshqa xil tuzlarning cho‘kmalaridan tozalash 
maqsadida) kuydiriladi Cho‘kmao g‘irligi aniqlangandan keyin SO
4 
ioniga 
aylantiriladi.