Тупроқни ким таҳлил. Ас ўзг

IV BOB bo‘yicha nazorat savollari 
1.
Namunalarni tayyorlash qoidalarini aytib bering.
2.
Namunalarni tayyorlashda nimaga ahamiyat berish lozim? 
3.
Namunalar laboratoriya sharoitida qanday tayyorlanadi? 
4.
Tuproqning kimyoviy analizida qo‘llaniladigan qanday sifat va 
miqdoriy usullar, mavjud? 
5.
Miqdoriy tahlilda nimalarga ahamiyat berish lozim? 
6.
Tuproqlarning kimyoviy tahlilini tushuntiring. 
7.
Avtomatlashtirilgan masofadan turib boshqariladigan qanday 
usullar bor? 
8.
Aerokosmik syomkalar qanday amalga oshiriladi? 

---

68 
V BOB TUPROQNI TADQIQ QILISHNING ZAMONAVIY 
USULLARI 
Tayanch iboralar 
Elektrokimyoviy usullar,
 
Ionometriya usuli, Infraqizil-spektrometriya 
usuli, 
gazoxromatografiya 
usuli,
alangali-fotometrik, 
molekulyar 
absorbsion spektroskopik,
atom-emission spektrofotometriya, induktiv 
bog‘langan, plazmani qo‘zg‘atish, r
entgenoflyuoressent spektroskopiya, 
a
tom-absorbsion spektrofotometriya (AAS). 
Tuproqni fizik–kimyoviy tadqiq qilish zamonaviy elektron uskunalar 
yordamida amalga oshiriladi va ularni quyidagicha tasniflash mumkin: 
Tahlilning optik usullaridan - 
molekulyar absorbsion spektroskopik usul
tuproq tarkibidagi mikro va makro elementlarini aniqlash imkonini beradi.
Atom spektrofotometrik usullar ham bir necha turga bo‘linadi va 
tuproqshunoslikda
 alangali-fotometrik usul
tuproqdagi metall birikmalarni 
aniqlashda foydalaniladi. 
Atom-emission spektrofotometriya - elektr yoyidagi yoki elektr zaryadi 
uchquni yordamida hosil qilinadigan doimiy tok
qattiq namunalarni hamda 
tuproqning yalpi tarkibini aniqlashga yordam beradi.
Atom-emission 
spektrofotometriya induktiv bog‘langan plazmani qo‘zg‘atish usuli 
tuproqdagi hamma kimyoviy elementlarni aniqlash imkonini beradi. 
 
Atom-emission spektrofotometriya usulining yana bir ko‘rinishi -
 
rentgenoflyuoressent spektroskopiya
yordamida, asosan, tuproq va o‘simlik 
tarkibidagi azot, fosfor va kaliyni aniqlash mumkin. 
Atom-absorbsion spektrofotometriya (AAS) - 
tuproqdagi Si, Al, Fe, 
Ca, Mg, K, Na, Mn, Ti elementlarinig yalpi miqdorini, ko‘pgina biologik 
muhim mikroelementlarni - Zn, Cu, Co, Ni, Cr, V va boshqa (yalpi va 
harakatchan shakllarini) aniqlash mumkin. Bu usul orqali almashinuvchi 
asoslar va singdirish sig‘imi, tuproqdagi suvda oson eruvchi kationlar 
tarikbi va miqdori aniqlanadi.[2]