К. М. Рафиков – Ўзбекистон касаба уюшмалари Федерацияси раиси

Заҳириддин Муҳаммад 
Бобурнинг 
(1483-1530) ижодида ва у юритган одил сиёсатида ҳам 

---

47 
кузатилади. Унинг 
«Мубаййин» 
ва 
«Бобурнома» 
каби асарларида 
иқтисодий қарашлари алоҳида ўрин олган. Бобур ўз қарашларида киши 
фойдали юмушда банд бўлиши лозим ва бунинг учун унга шароит яратиб 
бермоқ даркор, деган ғояни илгари сурар экан, ишловчиларга 
меҳнатларига қараб ҳақ тўлаш керак, дея таъкидлайди. Унинг қайд 
этишича, рағбат кишиларни фойдали машғулотларга ундайди. Мазкур 
қарашлар қиёсан бевосита замонавий иқтисодчилар талқинидаги 
«меҳнатнинг рағбатлантирувчи функцияси»га тўғри келади. 
Унинг қаламига мансуб бўлган “Бобурнома” асарида зикр этилган кўп 
соҳаларга доир тафсилотлар орасида ижтимоий-иқтисодий масалалар, 
хусусан яратувчанлик фаолияти – иморат қуриш, боғ яратиш, ободончилик, 
суғориш ва ерга муносабат мавзулари алоҳида этиборга молик. 
“Бобурнома”да ҳозирги Қобул шаҳри атрофида Гулкина деб 
аталувчи хушманзара мавзе мадҳ этилган. Бобур бу масканннинг гўзаллиги 
ва таровати ҳақида ёзади. Бу ерда унинг Вайс исмли амакиси томонидан 
ариқ қаздирилган. Қазилган ариқ фақатгина зодагонларга эмас, балки 
бутун элга хизмат қилган. Шу ернинг обод, фаровон, маъмур бўлишини 
таъминлаган ва аҳолини ижтимоий ҳимоялаш ишини амалиётда кўрсатган. 
Ушбу асарда қўриқ ерларни ўзлаштириш, ерларнинг мелиоратив 
ҳолатини яхшилаш, серҳосил майдонларни кенгайтириши тўғрисида теран 
фикрлар билдирилган. 
Шу билан бирга “Бобурнома”да XV асрнинг 80-90 йиллари ва 
XVI асрнинг биринчи чорагида Фарғона, Тошкент, Самарқанд, Ҳисор, 
Чағониён ва Шимолий Афғонистоннинг ижтимоий-сиёсий ва иқтисодий 
ҳаётига доир маълумотларнинг батафсиллиги уни ушбу мавзудаги бошқа 
адабиётлардан тубдан фарқ қилади. Шунинг учун “Бобурнома” XVI асрдан 
бошлаб дунёнинг жуда кўп – инглиз, голланд, француз, форс, немис, 
итальян, рус, ҳинд, урду ва бошқа тилларга таржима қилинган. Биргина 
Англиянинг ўзида “Бобурнома” инглиз тилида 9 марта нашр этилган. 
Наманган вилоятининг Тўрақўрғон туманида таваллуд топган атоқли 
маърифатпарвар