4-mavzu. Gaz taqsimlash mexanizmi

Issiqlik tirqishi
. Klapan yopiq holda bo`lganda, uning stеrjеni va koromo`slo orasida tirqish 
(8-rasm) 0..14…0..34
 
bo`lishi kеrak. Bu rostlash vinti yordamida belgilangan tartibda rostlanadi. 
Agar bu tirqish kattarsa klapanlar yaxshi ochilmaydi. taqqillay boshlaydi, silindrlarni yonilg`i 
bilan to`ldirish va ishlatilgan gazlarni chiqarib yuborishi yomonlashadi. Tirqish kichraysa 
klapanlar egarga zich o’tirmaydi, faskasi kuyadi. Har ikki holda ham dvigatеl quvvati kamayadi, 
gaz taqsimlash fazasi buziladi. 
Klapanni buravchi mexanizmi
klapanlarning tez eyilishdan va kuyib ketishdan saqlaydi ZIL-
130 dvigatelining chiqaruvchi klapanlari ishlash jarayonida majburiy buralib turadi (9-rasm.). 
9-rasm. Chiqaruvchi klapanni buruvchi mexanizm. 
a-chiqaruvch klapan; b-klapan yopiq; v-klapan ochiq;g-buruvchi mexanizm detallari; 1-
buruvch mexanizm korpuci; 2-zoldirlar; 3-tayanch shayba; 4-qulfli halqa; 5-klapan prujinasi; 6-
likpcha; 7-suxariklar; 8-disksimon pujina; 9-qaytaruvchi mexanizm; 10-yo’naltiruvchi vtulka; 11-
metallcimon natriy.
Burovchi mexanizmning tuzilishi 8,a-rasmda tasvirlangan.Klapan yopiq turganda (8,b-rasm)
prujinalarining 4 bosimi uncha katta bo’lmaydi.Disksimon prujina 8 yuqoriga qarab egilgani 
uchun tashqi qirralari bilan tayanch shaybaga,ichki qirralari bilan esa korpus 1ga yag’rinib 
turadi.Klapan ochilayotgan payitda uning prujinalarini 5 bosimi ortadi,disksimon prujina 
to’g’irlanib zoldirlar 2ustiga yotadi (8,v-rasm).Prujinalar 8 kuchi zoldrlarga 2 uzatiladi, natijada 

---

ular korpusning sektorli o’yiqchalarida dumalab (aylana bo’yicha) disksimon prijina va tayanch 
shaybani buradi.Ular ham o’z navbatida klapan prujinasini va klapanni ma’lum burchakka buradi. 
Klapan yopilishi bilan,uning prujinalarin bosimi kamayib, disksimon prujina 8 yuqoriga egiladi 
va yana korpus yag’riniga tayanadi.Natijada, bosimdan ozod bo’lgan zoldirlar qaytaruvchi 
prujinalar 9 ta’sirida o’z holatiga qaytadi.