4-mavzu. Gaz taqsimlash mexanizmi

---

4-mavzu. Gaz taqsimlash mexanizmi 
Reja 
1.Gaz taqsimlash mexanizmining (GTM) vazifasi, ishlash printsipi,
2.Gidrokompensator.
 
3. GTMning turlari, detallarining tuzilishi, konstruktsiyasi, ishlatilgan materiallar. 
4. GTM fazasining diagrammasi.
Tayanch iboralar: tasma, tishli g’ldirak, gaz taqsimlash vali, mushtcha, gidrokompensator, 
klapan prujinasi, klapan, koromislo, turtkich, shtanga, koromislo  
yo’naltiruvchi vtulka, salnik , issiqlik tirqishi, buruvchi mexanizm, metallsimon natriy, faza 
 
1.Gaz taqsimlash mexanizmining (GTM) vazifasi, ishlash printsipi 
Gaz taqsimlash mеxanizmining vazifasi
- 
silindrlarga 
yonilg`i 
aralashmasini 
(karbyuratorli,injektorli va gazli dvigatеllarda), yoki tozalangan havoni (dizеllarda) kiritish,siqish 
va ish taktlarida silindrlarni tashqi muhitdan cheklash, hamda yonishdan hosil bo`lgan gazlarni 
atmosfеraga chiqarib yuborishdan iborat
 
(1-rasm).
1-rasm. Dvigatelning gaz taqsimlash mexanizmi. 
1-tirsakli valning tishli g’ldiragi; 2-tasma; 3-gaz taqsimlash valining tishli g’ldiragi; 4-gaz 
taqsimlash vali; 5-mushtcha; 6-gidrokompensator; 7-klapan prujinasi; 8-klapan; 9-maxovik; 10-
porshen; 11-val posangisi; 12-tirsakli val. 
Bu jarayolar ma’lum vaqt oralig’ida va belgilangan tartibda sodir bo’lishi kerak.Porshenli ichki 
yonuv dvigatellarida klapansiz, yoki klapanli gaz taqsimlash tizimi o’rhatilgan. 
Klapansiz GTM gilzali yoki zolotnikli bo`lishi mumkin.Gilzali gaz taqsimlash mexanizmi 
(sirpanuychi gilzalar) amerkalik muhandis Charlz Nayt tomonidan ishlab chiqilgan.Nayt tizimi 
1914-1940 yillar ko’plab avtomobillarda qo’llanilgan. Afzalligi:umuman shovqinsiz, ko’pga 
chidamli,silindrlarni to’ldrish koefisenti yuqori. Kamchlligi: moy sarfi yuqori va murakkab.